De inspiratiebijeenkomst, getiteld ‘Een betere wereld vol mogelijkheden’, ter ere van de 55e verjaardag van bbn was een enorm succes. Ruim 300 gasten werden getrakteerd op inspirerende sprekers als Jan Rotmans, Kaj-Ivar van der Wijst, David Gianotten en Paul Smit. De bijeenkomst, onder begeleiding van onze dagvoorzitter Margot Ribberink, ging van start onder muzikale begeleiding van Skip en Jelle. Beide volgen een opleiding aan de Herman Brood Academie en schreven, speciaal voor onze bijeenkomst, een prachtig lied.
Na afloop van de inspiratiebijeenkomst kregen onze gasten een keuze. Ze konden de herbruikbare badge deponeren in twee boxen. Een box stond voor meer inzicht krijgen in de CO2-uitstoot van gebouw(en) en hoe deze uitstoot te verminderen.
Uit deze box zijn 5 winnende organisaties gehaald en reeds benaderd. bbn gaat deze organisaties helpen bij het nemen van maatregelen, inzicht geven in wat de kosten hiervoor zullen zijn, wat het op lange termijn oplevert en bbn zal deze organisaties een maximale CO2-reductie gaan voorspiegelen.
De interesse in het aanpakken van CO2-uitstoot was overweldigend! Zit jouw organisatie, gemeente of zorginstelling er niet tussen, maar wil je evengoed hulp bij het reduceren van CO2-uitstoot? Neem dan contact met ons op! We denken graag met je mee.
Benieuwd naar onze kijk op duurzaamheid? Klik hier.
Moderne gebouwen worden, onder druk van energieprestaties, zo ontworpen dat de buitenwereld vrijwel volledig is afgeschermd. Binnen wordt kunstmatig een zo constant mogelijk klimaat gecreëerd, met behulp van technische apparatuur en digitale regeling.
Vanuit de overtuiging dat een meer natuurlijke omgeving het welzijn van mensen verbetert, zijn we samen met onze zusterbedrijven binnen Oosterhoff een onderzoek gestart naar hoe we van ‘binnen het betere buiten’ kunnen maken.
Na interviews met wetenschappers, experts en pioniers heeft dit geleid tot een gebouwconcept dat uitgaat van het verzachten van de barrières tussen binnen en buiten. Dat leidt tot een gebouw waarin variatie centraal staat.
Variatie dat de zintuigen prikkelt en het natuurlijke bioritme ondersteund. Hier is het rapport te lezen.
Het veel geprezen Natural Pavilion op de Floriade Expo 2022 is ontworpen met deze principes in het achterhoofd.
Om het effect van het gebouwconcept te testen, hebben masterstudenten van de Wageningen Universiteit de harde data van sensoren gekoppeld aan de ervaringen van Floriade bezoekers. En het werkt! Hier zijn de resultaten te vinden.
Voor meer informatie neemt contact op met Koen Post
Gijzelt stikstof de bouw? Weet u het nog? Eind mei 2019 haalde de Raad van State een streep door het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Sindsdien is bij alle activiteiten met een kans op een significant negatief effect sprake van vergunningplicht in het kader van de Wet Natuurbescherming (Wnb). Een toets bepaalt of een project significant negatieve effecten zal veroorzaken op de instandhoudings-doelstellingen van Natura 2000-gebieden als gevolg van stikstofdepositie.
En nu weer de uitspraak van 2-11-22 dat de stikstof die bij de bouw van projecten vrijkomt niet buiten beschouwing mag worden gelaten. Hierdoor dreigen talloze projecten te vertragen. En dat is jammer, in een tijd waarin we juist willen versnellen met verduurzaming en woningbouw. Ook bij bbn adviseurs vroegen we ons af wat de recente uitspraak betekent voor onze projecten. Een rondgang langs collega’s leert ons dat een nuchtere en zorgvuldige benadering van het stikstofvraagstuk de meeste problemen snel kan oplossen, zonder grote gevolgen voor projecten. Welke stappen moet je daarbij zetten?
Stappenplan
Voor elke geplande bouwactiviteit moet worden bepaald of significant negatieve effecten zullen ontstaan. Niet alleen in de eindsituatie, maar dus ook tijdens de bouwfase. Dit betekent een extra stap in het voortraject en het vergunningstraject. bbn adviseurs heeft hiervoor een stappenplan klaarliggen.
Eerst bekijken we de afstand van het project ten opzichte van het Natura 2000-gebied. Is die afstand kleiner dan tien kilometer dan moet de depositie van stikstof met een AERIUS berekening worden bepaald.
Daarbij gaat het om de stikstof die wordt veroorzaakt door de bouwactiviteiten. Voor die berekening maken we inzichtelijk welk materieel de aannemer nodig heeft. Daarbij bepalen we ook de ABK (Algemene Bouwplaats Kosten).
Volgt er uit de AERIUS berekening een effect groter dan 0.00 mol stikstof per hectare per jaar, dan dienen maatregelen getroffen te worden om de stikstofdepositie te verkleinen. Bijvoorbeeld de inzet van elektrisch materieel.
Maatregelen om de stikstofdepositie te verkleinen kunnen leiden tot hogere (ABK) kosten voor het bouwproject. Ook die maken we inzichtelijk, zodat gezocht kan worden naar een haalbare oplossing.
Ook kan een ecologische voortoets worden gemaakt, waarbij een ecoloog mogelijk met nader onderzoek aantoont dat significante effecten op de stikstofgevoelige habitattypes zijn uit te sluiten.
Kortom, in het voortraject dient rekening te worden gehouden met een extra stap. bbn adviseurs kan hierbij helpen zodat u met een gericht advies een optimaal resultaat kunt halen. Neem de juiste stappen, met oog voor kosten en voor het gewenste resultaat!
Voor meer informatie over onze activiteiten bij dit project:
Ronald Wolvekamp, 06 – 53 67 52 10 rmj.wolvekamp@bbn.nl
De versnelling van woningbouw komt maar niet van de grond. Wat gaan we daaraan doen? Lees meer hierover in de whitepaper ’10 Tips om uw woningbouwprojecten haalbaar te maken’.
bbn ontwikkelde een rekenmodel om de CO2-uitstoot van de eigen bedrijfsvoering te reduceren. In dit blog gaan we dieper in op een specifiek onderdeel van het rekenmodel: het verminderen van de CO2 uitstoot van het wagenpark.
“Bij bbn was het wagenpark verantwoordelijk voor ruim zeventig procent van de CO2 uitstoot. We zijn aan de slag gegaan met reductie daarvan door over te stappen op elektrische auto’s. Een fossielvrij wagenpark in 2023, dat is de ambitie die bbn adviseurs in 2020 publiceerde. Op dit moment bestaat ons wagenpark voor ruim 72% uit elektrische auto’s. Van de vijf diesel- en twintig benzine auto’s die er nog zijn, worden er dit jaar elf vervangen door elektrische auto’s. De overige 14 fossiele auto’s worden in 2023 vervangen. Daarmee behalen we onze ambitie en daar zijn we trots op!”
“De menselijke factor is de grootste uitdaging bij de overstap naar elektrisch rijden. Mensen vinden het een goed idee, maar vragen zich af hoe dat gaat met opladen, vooral tijdens vakanties. En is elektrisch echt zo duurzaam, met die accu’s? Een elektrische auto heeft ook een hogere aanschafprijs en vereist dus hogere leasebudgetten. Die heeft bbn beschikbaar gesteld. Het scheelt dat brandstofkosten bij een fossiele auto hoger zijn. Per saldo komen de jaarlijkse kosten van een elektrische auto overeen met fossiele auto’s. Dit betekent dat bbn nagenoeg kostenneutraal de CO2-uitstoot met circa 70% verlaagt in de periode van 2019 tot 2023.”
“De helft van de collega’s was meteen enthousiast over elektrisch rijden, de andere helft niet. Om mensen te enthousiasmeren, heeft bbn de leasebudgetten verhoogd zodat er een ruime keuze uit auto’s was. En bij wie thuis een eigen laadpaal kan worden geplaatst, wordt deze door bbn betaald. Dit is een investering met twee voordelen: er hoeft niet in de buurt naar een laadpaal te worden gezocht en omdat het elektriciteitstarief thuis lager is, verdient de investering zich terug.”
“Uiteindelijk heeft de bezitter van een elektrische auto zelf ook voordeel. De bijtelling voor elektrische auto’s was in 2019 slechts 4 procent, waar die voor een fossiele auto 22 procent bedroeg. Door de overheidssubsidie voor de aanschaf van een elektrische auto, vielen de maandelijkse kosten van elektrisch rijden lager uit dan bij andere auto’s. Met de stijging van de bijtelling voor elektrische auto’s is het verschil wel kleiner geworden, maar de verwachting is dat de bijtelling voor de fossiele auto’s mee gaat stijgen.”
“Om de auto’s zoveel mogelijk met groene stroom op te laden, heeft bbn speciale ShellRecharge laadpassen beschikbaar gesteld. Naast de keuze voor een geleidelijke overstap naar elektrische auto’s kan je in ons rekenmodel ook kiezen om 100% groen te gaan laden. Sinds 2019 rijd ik zelf een elektrische auto. Uit ervaring weet ik dat je bij een langere reis van te voren goed moet nadenken waar je de auto oplaadt. Nu ik hieraan gewend ben, vind ik elektrisch rijden fantastisch!”
Meer weten hierover of wil je het rekenmodel CO2-neutraal zelf gaan gebruiken? Neem contact op met Fleur Ragetlie: f.ragetlie@bbn.nl of 06 – 13 52 58 23
Lees het eerste blog uit de serie: ‘Snel CO2 neutraal met nieuw rekenmodel’
Per 1 juli wordt Janieke Voerman afdelingsmanager Directievoering en Toezicht bij bbn adviseurs. Zij neemt de taken over van Reinier IJntema die deze rol sinds een jaar combineert met zijn functie als directeur van bbn, naast Arne Balvers.
Janieke Voerman werkt sinds 2019 als projectmanager bij bbn, daarvoor werkte ze bij een aannemer. “Ik heb grote affiniteit met het echte bouwen,” zegt Voerman, “daarom sprak de functie van afdelingsmanager Directievoering en Toezicht mij aan. Ik vind het ook leuk mensen te helpen zich verder te ontwikkelen, in die zin kan ik voor de twaalf mensen van de afdeling van betekenis zijn. Verder maak ik nu deel uit van de bbn bureauleiding en kan ik meedenken over de koers van bbn.”
De afgelopen maanden heeft Voerman onder meer door projectbezoeken kennisgemaakt met haar Directievoering en Toezicht collega’s. “Bij het nieuwe VU onderzoeksgebouw in Amsterdam vond ik het indrukwekkend om te zien hoe de kelder onder het gebouw trillingvrij is gemaakt. Ook andere projecten zoals de Galaxy Tower in Utrecht, het nieuwe stadhuis in Den Helder en de woningbouw in de Houthavens in Amsterdam zijn bijzondere projecten waar we vanuit bbn aan werken. In mijn nieuwe rol zal ik regelmatig projecten bezoeken. Ik vind het belangrijk verbinding te blijven houden met de collega’s die er werken en die door de aard van hun werk weinig op kantoor zijn.”
Als afdelingsmanager zorgt Voerman er samen met de sectormanagers voor dat de juiste mensen op de juiste projecten komen. Soms springen mensen van andere afdelingen bij. “Het is een uitdaging iedereen te matchen met het juiste project. Er is nu volop werk, we zijn zelfs op zoek naar nieuwe collega’s. Bij bbn maak ik deel uit van het team dat diversiteit binnen onze organisatie stimuleert. Vanuit mijn rol als afdelingsmanager kan ik daar nóg actiever aan bijdragen. Ik zou graag meer jongeren en vrouwen aantrekken voor deze afdeling. Mensen weten vaak niet hoe boeiend het werk van directievoerder of toezichthouder op de bouw is. Het is één van mijn doelen dat breder bekend te maken.”
Meer over Janieke Voerman en de afdeling Directievoering en Toezicht
Bekijk onze actuele vacatures via werken bij bbn
Om de CO2-uitstoot in onze eigen bedrijfsvoering tot nul te reduceren, ontwikkelde bbn een rekenmodel dat inzicht geeft in de uitstoot van onze bedrijfsvoering. Met dit inzicht zijn een aantal mogelijke maatregelen bedacht die op een grove manier toegepast kunnen worden om de CO2-uitstoot van een organisatie te reduceren. Dit model stellen we gratis ter beschikking aan organisaties die ook zo snel mogelijk CO2-neutraal willen worden.
Belangrijk om te vermelden is dat CO2-neutraal gaat over het vermijden van CO2-uitstoot als gevolg van je bedrijfsproces. Dat betekent dus gebruik + gebouwgebonden, maar ook mobiliteit. Bij een energieneutraal gebouw kijk je alleen naar het gebouwgebonden verbruik en zorg je dat dit duurzaam is opgewekt.
De eerste stap van het rekenmodel bestaat uit het inventariseren van de huidige CO2-uitstoot. Dit kan door de verbruiksgegevens van de gebouwen, de leaseauto’s en de ICT-apparatuur te verzamelen en verwerken. Door de uitstoot op jaarbasis in beeld te brengen, was meteen duidelijk waar bij ons de meeste winst te behalen viel.
De grootste boosdoeners zijn vaak het kantoorpand zelf en de zakelijke kilometers met de auto. Bij bbn was het wagenpark verantwoordelijk voor ruim zeventig procent van de CO2-uitstoot. We zijn meteen aan de slag gegaan met het reduceren daarvan door over te stappen op elektrische auto’s. Eind 2023 zijn al onze leaseauto’s elektrisch.
Een bestaand kantoorgebouw biedt talloze mogelijkheden voor duurzame verbeteringen: isoleren, energie opwekken, gas vervangen door een warmtepomp en luchtbehandelingskasten die beter kunnen worden ingezet.
Fleur Ragetlie, vastgoedadviseur en planeconoom bij bbn adviseurs
Elektrisch rijden is niet altijd even ‘groen’, elektriciteit moet tenslotte ook worden opgewekt. Soms gebeurt dat volledig groen door windmolens en zonnepanelen. Soms gebeurt dat ‘grijs’ en vaak is er sprake van een mix. Het rekenmodel gaat uit van een mix, dat is de gemiddelde manier van stroomopwekking in Nederland. In het rekenmodel kan je aangeven vanaf wanneer het wagenpark een eerste stap naar elektrisch rijden zal maken, waarna het rekenmodel dit binnen vijf jaar opschaalt naar 100% elektrisch rijden. Of dat je werknemers stimuleert om auto’s volledig ‘groen’ op te laden. Alle aangevinkte opties in het rekenmodel bepalen hoe snel de CO2-uitstoot van je bedrijfsvoering vermindert.
bbn heeft de ambitie om uiterlijk in 2025 een CO₂ positieve bedrijfsvoering te hebben. Hierin betrekken we ook al onze leveranciers waaronder de gebouweigenaren van onze kantoren. In Houten lukte het niet om ons huidige kantoor naar wens aan te pakken, daarom verhuizen we volgend jaar naar een CO2-neutraal kantoorgebouw een paar honderd meter verderop.
Een bestaand kantoorgebouw biedt talloze mogelijkheden voor duurzame verbeteringen: isoleren, energie opwekken, gas vervangen door een warmtepomp en luchtbehandelingskasten die beter kunnen worden ingezet. Alle opties staan in het rekenmodel. Het advies is om altijd eerst de vraag naar energie te verminderen, bijvoorbeeld door betere isolatie, of een luchtbehandelingskast met warmteterugwinning. Daarna kan je de mogelijkheden bekijken om van het gas af te gaan door middel van een warmtepomp of door zelf energie op te wekken: met zonnepanelen of windmolens. Het beetje CO2-uitstoot dat daarna overblijft kan je compenseren. Het rekenmodel bevat verschillende opties hiervoor.
Via gebruikte apparatuur, zoals ICT-apparaten, kan de CO2-uitstoot ten slotte ook omlaag. Vooral bij de productie van laptops en computers komt veel CO₂ vrij. Daarom hebben we gekeken naar manieren om apparatuur zo lang mogelijk te blijven gebruiken. In het model kan je aangeven of je apparatuur een tweede leven wilt geven of bijvoorbeeld onderdelen laat recyclen. Ook bestaat de optie alleen apparatuur aan te schaffen waarvan de CO2-uitstoot vooraf is gecompenseerd.
Met behulp van dit rekenmodel lukt het bbn om in 2025 volledig CO2-neutraal te zijn. We hopen met dit voorbeeld andere organisaties te inspireren ook stappen te zetten naar een CO2-neutrale bedrijfsvoering!
Meer weten hierover of wil je dit rekenmodel zelf gaan gebruiken? Neem contact op met Casper La Grouw 06 10 90 73 87
In Nederland moeten er honderdduizenden nieuwe woningen worden gebouwd en tegelijkertijd ambitieuze klimaatdoelstellingen worden gehaald. En dat allemaal terwijl bouwmateriaal schaars is, net als personeel. Deze uitdagingen vereisen innovaties in het hele bouwproces. Tijdens de door bbn adviseurs georganiseerde bijeenkomst ‘Innovaties voor een betere leefomgeving’ op donderdag 2 juni in theater Zuidplein in Rotterdam, werd duidelijk welke innovaties een oplossing kunnen bieden.
Industrieel bouwen is één van die oplossingen. De Van Wijnen fabriek in Heerenveen kan jaarlijks ruim vierduizend mooie, betaalbare en duurzame woningen produceren. ‘Denk aan koopwoningen van twee tot drie ton,’ zegt Peter Hutten, CEO van Van Wijnen. ‘Die woningen zijn van beton, maar de CO2 uitstoot daarvan hebben we al met 60% gereduceerd. En uiteindelijk kunnen we CO2 neutraal beton produceren.’
Wat Joost Lauppe van Lüning – Ingenieurs in houtconstructies betreft, kunnen er veel meer woningen van hout gebouwd worden. Dat materiaal is volop voorhanden en zorgt voor een drastisch lagere CO2 uitstoot. Met de technieken toegepast bij het voorbeeldproject van The Natural Pavilion op de Floriade laat Lauppe de mogelijkheden zien om houtbouw op grote schaal toe te passen. Op basis van deze technieken ontwikkelde een consortium van bedrijven het nieuwe woningbouwlabel ‘bast’ dat grootschalige houtbouw wil stimuleren.
Marianne Timmer, conceptontwikkelaar bij bbn adviseurs, toont alvast de collectie ontwerpen voor appartementengebouwen: bast origineel, bast bamboo, bast printed en bast mixed. Timmer: ‘Het systeem is zeer flexibel; je kunt er bijvoorbeeld verschillende typen bouwblokken mee maken en tot een hoogte van 70-80 meter bouwen. Iedere architect kan met dit systeem aan de slag. De getoonde ontwerpen laten zien wat er allemaal mogelijk is.’
Jerker Hägglund van Spacemaker, een Autodesk-product, laat ten slotte zien hoe kunstmatige intelligentie en geavanceerde analyse zorgt voor innovaties in de beginfase van een ontwerpproces. Daglicht, geluid, wind, de hoogte van de gebouwen en het aantal parkeerplaatsen, eindeloos veel aspecten worden in de 3D ontwerpmethode van Spacemaker op elkaar afgestemd om efficiënt en effectief te bouwen aan de meest aangename leefomgeving. Spacemaker werkt al samen met ontwikkelaars en gemeenten in Scandinavische landen en verwacht binnenkort meer architecten, stedenbouwkundigen, ontwikkelaars en gemeenten in Nederland te kunnen helpen bij het ontwerpproces van nieuwe woonomgevingen. Vaak is het een tijdrovend proces om alle benodigde informatie daarvoor te achterhalen. Hägglund: “De kracht van Spacemaker is dat alle informatie direct beschikbaar is. Dat maakt het mogelijk een project met een paar drukken op de knop te beginnen en sneller tot de beste beslissing te komen.”
Bekijk hier de inspiratiebijeenkomst.
De bijeenkomst begint met een kort optreden van Xclusiv, een Rotterdams dansgezelschap voor urban dance.
De eerste maanden van het jaar zijn veel gemeenten druk met de actualisatie van de grondexploitaties. Deze jaarlijks terugkerende exercitie vloeit voort uit de BBV-regelgeving en vindt plaats in het kader van het opstellen van de jaarrekening.
Bij bbn adviseurs zien we regelmatig dat het actualisatieproces bij gemeenten moeizaam verloopt. Op basis van onze ervaringen uit de praktijk geven we u daarom bij de start van het ‘actualisatieseizoen’ 5 tips om de actualisatie van uw grondexploitaties op een soepele manier te laten verlopen.
Tip 1: begin op tijd
Tip 2: betrek het team
Tip 3: wees transparant
Tip 4: cluster de besluitvorming
Praktijkvoorbeeld Gemeente Culemborg
Tip 5: bespreek essentiële punten tijdig met de accountant
Wat zijn de gevolgen van de nieuwe regels voor middenhuur voor een woningbouwproject? Met die vraag kloppen opdrachtgevers bij ons aan nadat Hugo de Jonge, minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, vorige week aankondigde de regels voor middenhuur te willen veranderen.
Gemeentes, beleggers en ontwikkelaars stimuleren al een aantal jaren de bouw van woningen in de middenhuur categorie. Dat de regels nu gaan veranderen, heeft grote gevolgen voor woningbouwplannen.
Voor verschillende voorbeeldwoningen hebben we de huurpunten berekend in de oude en nieuwe situatie. Twee factoren hebben grote invloed op het aantal huurpunten van een nieuwbouwwoning: oppervlakte en WOZ-waarde. Andere factoren, zoals afwerkingsniveau van de woning, hebben minder invloed. Zoals zichtbaar is in onderstaande tabel heeft ook de onlangs ingevoerde WOZ-cap aanzienlijke invloed op het maximaal aantal punten.
| Woonoppervlakte | ||||
| WOZ-waarde | 40 m2 go | 55 m2 go | 70 m2 go | 90 m2 go |
| 4.000 / m2 go | €719 | €856* | €958 | €1.101 |
| 4.600 / m2 go | €747 | €856* | €998 | €1.147 |
| 5.200 / m2 go | €776 | €856* | €1.027* | €1.187* |
| 6.000 / m2 go | €781 | €856* | €1.026* | €1.187* |
Het is duidelijk dat bij veel van deze woningtypes de huurprijs gereguleerd wordt. Dit betekent meestal een lagere maandhuur, en dus een lagere marktwaarde, en daardoor minder investeringsruimte in bouwprojecten.
De voorstellen van de minister staan nog ter discussie en de kans is groot dat er aanpassingen komen voor de geplande ingangsdatum van 1 januari 2024. De vraag is ook welke compenserende maatregelen er komen voor nieuwbouwprojecten. Toch zullen de nieuwe regels verstrekkende gevolgen hebben voor bouwplannen. Daarom is het verstandig er nu al aandacht aan te schenken.
Wil je laten berekenen wat de gevolgen zijn van de nieuwe regels voor een bouwproject? Of bestaat er behoefte om te sparren over mogelijke oplossingen? Neem dan contact met ons op via: info@bbn.nl.