De bouwsector staat voor een grote verduurzamingsopgave. Dit gaat verder dan alleen het reduceren van CO₂ in de gebruiksfase. Ook het bouwproces en het materiaalgebruik veroorzaken een grote impact op de uitstoot van CO₂.
In de nieuwbouwopgave is veel aandacht geweest voor operationeel energieverbruik en is er door implementatie van maatregelen zoals de Bijna EnergieNeutrale Gebouwen (BENG) -eisen ook de benodigde voortgang op geboekt. Materiaalgebonden emissies krijgen hierdoor een steeds groter aandeel.
Materiaalgebonden emissies kunnen worden geminimaliseerd door in de gehele keten goed na te gaan waar reductie kan plaatsvinden. Met name in nieuwbouw is dit een punt van aandacht, gezien de nieuwbouwopgave waar we voor staan.
Maar hoe minimaliseer je de milieu-impact van een gebouw nu eigenlijk? En wat kost dat dan? Bij bbn geloven we erin dat je milieu-impact en bouwkosten niet los van elkaar kunt zien. Om duurzamere keuzes te maken moet je weten wat dit kost en wat dit oplevert aan minder milieu-impact. Daarom sturen de bouwkostenmanagers bij bbn op kosten, kwaliteit en milieu-impact.
Meer weten? Download hier het document voor meer uitleg.
Het bouwteam wordt vaak geopperd als een interessante samenwerkingsvorm tussen opdrachtgever en aannemer. De uitvoeringskennis van de aannemer wordt al in een vroeg stadium in het bouwproject gebracht. Maar wat is een bouwteam nu precies? En hoe verhoudt het zich tot het aanbestedingsrecht waar overheden mee te maken hebben?
Jurist Johan Stoel van bbn geeft in deze whitepaper belangrijke antwoorden en helpt de Babylonische spraakverwarring voorkomen.
Download onze whitepaper via onderstaande link.
Op 22 november is de Stikstof Risicoscan door bbn gelanceerd. Deze risicoscan dient als een beheersmaatregel om vertragingen en kostbare aanpassingen tijdens vergunningsaanvragen te voorkomen. Vandaag de dag leidden te hoge stikstofuitstootwaarden (mol/hectare/jaar) in veel gevallen tot projectvertragingen. Dit komt vaak doordat er bij programma- en ontwerpkeuzes geen rekening is gehouden met de stikstofdepositie. Nu is het mogelijk om in de beginfase van een project de verwachte stikstofdepositie voor zowel de realisatie- als gebruiksfase te bepalen.
bbn heeft inmiddels verschillende Risicoscans uitgevoerd voor diverse opdrachtgevers en vastgoedtypes. Binnenkort delen we onze ervaringen en de bewezen bruikbaarheid van de Stikstof Risicoscan. Wilt u op de hoogte blijven? Laat het ons weten via info@bbn.nl.
Meer weten? Download onze flyer via onderstaande link.
Beeld © RIVM
Bij het maken van vastgoedbeleid of een portefeuilleplan door een gemeente wordt vaak scherp gelet op de doelstellingen. “Geen gemeentelijk vastgoedbezit, tenzij…” is vaak het motto. Maar in de praktijk is een beetje speelruimte toch wel handig.
De meeste gemeenten hebben een vastgoedportefeuille bestaande uit gebouwen die niet door de markt worden gerealiseerd. Denk bijvoorbeeld aan het gemeentehuis, sportaccommodaties, cultuurgebouwen en welzijnsvoorzieningen. Vanuit bbn adviseurs zijn we veel betrokken bij het maken van toekomstplannen voor gemeentelijke vastgoedportefeuilles. Het afgelopen decennium stond daarbij vaak in het teken van een zakelijke benadering: vastgoedorganisaties willen professionaliseren en meer eenduidige afspraken. Dat betekent onder meer scherpere afspraken over wat wel en niet thuishoort in de vastgoedportefeuille. Dit wordt nogal eens geformuleerd in een stellige regel: de gemeente heeft geen vastgoed in bezit, tenzij dit vastgoed een afgesproken set maatschappelijke doelstellingen dient, die de markt niet bedient.
Frank Gerritsen, gemeente Uithoorn: “De afgelopen 5 jaar hebben we grote stappen gezet in het vernieuwen van voorzieningen. We hebben door sloop/nieuwbouw betere, effectievere en duurzamere voorzieningen gekregen. De vrijgespeelde gebouwen hebben eerst gediend als tijdelijke ruimte voor de gebruikers van de oude MFA. Nu we de nieuwe MFA de Scheg in gebruik hebben genomen wordt deze ruimte deels gebruikt voor de opvang van vluchtelingen. Ik ben blij dat we niet direct al het vastgoed hebben afgestoten, want daardoor kunnen we nu goede tijdelijke oplossingen organiseren”
Bas van Tartwijk, gemeente Breda: “Als je mij twee jaar terug had gevraagd dat ik de Koepelgevangenis zou aanhuren om vluchtelingen te huisvesten, had ik je niet geloofd. Ik ben blij dat we nu vanuit Breda een bijdrage kunnen leveren aan de oplossing”
Bij het maken van portefeuilleplannen moeten we dus ook nadenken over de flexibele schil: hoeveel bewegingsruimte heb je als gemeente nodig om in te kunnen spelen op wijzigingen. Dat is zowel fysieke bewegingsruimte (extra meters) als politieke speelruimte (flexibiliteit in besluitvorming). Bovendien kan er heel wat geld aan tijdelijke voorzieningen worden bespaard.
Portefeuilleplannen zijn breed georiënteerde documenten waarin de vertaling gemaakt wordt van bestuurlijke wensen en beleidsambities naar concrete vastgoedbesluiten: welke panden gaan we aanhouden, afstoten of verduurzamen, en in welke volgorde.
Meer weten?
Doorpraten over portefeuilleplannen of routekaarten voor uw gemeente? Neem dan gerust contact met ons op.
Het transformeren van een bestaand kantoorgebouw naar een toekomstbestendige en CO2-neutrale huisvesting vereist zorgvuldige planning en geduld. In dit artikel wordt beschreven hoe een kantoorgebouw, bestaande uit drie delen, stapsgewijs wordt vernieuwd met aandacht voor duurzaamheid en milieuvriendelijke materialen. Het proces omvat onder andere het verplaatsen van vleermuizen, het slopen van een deel van het gebouw, het vervangen en verduurzamen van gevels, en het realiseren van een interieurontwerp dat past bij de duurzame ambities van het project.
Om te voldoen aan de eisen van het behoud van natuurlijke habitat, werden diverse vleermuiskasten in de omgeving geplaatst, zodat de vleermuizen de tijd kregen om te verhuizen. Vervolgens werd het oude middendeel van het kantoorgebouw volledig gesloopt. Het linker- en rechterdeel van het gebouw worden alleen vernieuwd, waarbij de gevels volledig worden vervangen en verduurzaamd. Na de sloopwerkzaamheden is een nieuwe houten constructie gerealiseerd. Momenteel worden het linker- en middengedeelte van het gebouw intensief verbouwd. De contouren van het vernieuwde gebouw worden steeds duidelijker zichtbaar, waarmee de transformatie vorm begint te krijgen.
Voor het inbouwpakket, dat na de afronding van het casco wordt gerealiseerd, is samengewerkt met een interieurarchitect. Het ontwerp omvat de indeling, afwerking, installaties en verlichting van de nieuwe huisvesting. Hierbij wordt rekening gehouden met de duurzame ambitie van het project en wordt gestreefd naar een zo klein mogelijke milieu-impact van de inbouwelementen.
Duurzaamheid in het inbouwpakket
Om de duurzaamheidsdoelen te behalen, wordt er gestreefd naar het minimaliseren van nieuwe materialen. De bestaande betonwanden en -plafonds blijven behouden en worden voorzien van akoestische absorptie. Binnenwanden en glazen puien worden hergebruikt uit een slooppand elders. De vloerafwerking bestaat deels uit geopolymeerbeton en deels uit hergebruikt hout. Alle overige materialen die worden toegevoegd zijn biobased en dragen bij aan een gezond binnenklimaat.
Verlichting en de toevoeging van planten spelen tevens een belangrijke rol bij het realiseren van de duurzame ambities in het inbouwpakket, waarbij energiezuinige verlichting wordt gebruikt en verschillende planten worden toegevoegd om een groene en gezonde werkomgeving te creëren.
De contouren worden zichtbaar
De transformatie van een bestaand kantoorgebouw naar een toekomstbestendige en CO2-neutrale huisvesting vereist geduld, planning en aandacht voor duurzaamheid. Door vleermuizen te verplaatsen, delen van het gebouw te slopen en gevels te vernieuwen, worden de contouren van het vernieuwde gebouw zichtbaar. Het inbouwpakket wordt ontworpen met oog voor duurzaamheid, waarbij zoveel mogelijk gebruik wordt gemaakt van hergebruikte en milieuvriendelijke materialen. Met energiezuinige verlichting en de toevoeging van planten wordt de duurzame ambitie van het project ook in het interieur gerealiseerd. Zo wordt het kantoorgebouw getransformeerd tot een moderne, CO2-neutrale en gezonde werkomgeving.
Na 30 jaar is bbn adviseurs verhuisd! Reden? De duurzame ambities zijn leidend in zowel bedrijfsvoering als advisering. Al sinds 2018 zet bbn adviseurs alles op alles voor een 100% CO2-neutrale bedrijfsvoering in 2024. Mobiliteit, huisvesting en ICT zijn de grootste CO2-posten. We rijden eind 2023 100% elektrisch met duurzame energie, verduurzamen de ICT en huren alleen nog maar CO2-neutrale kantoren. Het hoofdkantoor in Houten is om die reden verhuisd.
Voor bbn was dit een gewaagde stap, de huur opzeggen zonder een CO2-neutraal alternatief. Maar ambitie ging boven onzekerheid. De zoektocht bracht ons naar onder andere Utrecht, Zeist en Ede. Veel kantoren predikten heel duurzaam te zijn of te willen worden. Maar CO2-neutraal bleek keer op keer een te hoge ambitie. Daarom was bbn bereid om zelf haar nek uit te steken. Directeur Arne Balvers: ‘Het viel tegen hoe weinig keuze er was aan CO2-neutrale kantoren, eigenlijk zijn we ze niet tegengekomen. Het alternatief is dan zelf je verantwoordelijkheid te nemen. Daar is een mooie samenwerking uit ontstaan.’
Via makelaar Ans de Wijn kwam een kantoorpand schuin tegenover de huidige locatie in beeld. Hier gaat bbn nu samen met de eigenaar Arjen Maatje een kantoor uit de jaren 90 geheel opwaarderen naar CO2-neutraal met tal van aanvullende duurzame ambities. Ecologische versterking van de locatie, maximale inzet op circulaire en biobased materialen zoals een houtconstructie voor de uitbreiding van het kantoor.
Arne Balvers: ‘Om onze ambities waar te maken stoppen we als organisatie veel tijd en energie in dit proces. Het vraagt continu aandacht om het maximale resultaat te bereiken. Duidelijk een ander traject dan een huurcontract tekenen en wachten tot de verhuizing kan beginnen.’
Het interieurontwerp van Odette Ex (o.a. Triodos Bank) is biobased, circulair en met veel hergebruikte materialen uit slooppanden, samengebracht in een groene sfeer. Voorbeelden zijn riet als wandbekleding, leemstuc, hergebruikte vloeren en puien, cementvrije dekvloeren en circulaire akoestische wand- en plafondbekleding.
Arne Balvers: ‘Dit traject heeft ons weer eens bevestigd dat je alleen het maximale resultaat behaalt als iedereen vanuit dezelfde mindset handelt. De parallel met onze rol als adviseur en regisseur van vastgoedprojecten was herkenbaar. Ook daar hebben wij onze projectpartners uitgedaagd op de mogelijkheden in het project. We zijn trots op de stappen die daarin we als organisatie intern en extern hebben gezet.’ We willen onze ervaring uit dit traject dan ook graag delen met anderen.
Bekijk de video en het overzicht van alle duurzaamheidsmaatregelen.
Houten, 14 juni 2023 – bbn is verheugd om de presentatie van de derde editie van het Jaarverslag Duurzaamheid aan te kondigen. Het verslag biedt een diepgaande analyse van de maatschappelijke en duurzaamheidsprestaties in 2022, waarbij de focus ligt op de ambitie en koers naar een klimaatpositieve toekomst.
Annemarie van Doorn, directeur van de Dutch Green Building Council (DGBC), nam tijdens de PROVADA het Jaarverslag Duurzaamheid in ontvangst van Ivana Radakovic, manager duurzaamheid bij bbn. DGBC en bbn delen een gezamenlijke visie om te bouwen aan een duurzame en gezonde toekomst, waarin niemand wordt achtergelaten en iedereen de kans krijgt om zijn of haar steentje bij te dragen
Hoe gaan we onze doelen bereiken?
De bedrijfsvoering van bbn zal binnen de komende twee jaar CO₂-neutraal worden. Het nieuwe hoofdkantoor wordt een uithangbord voor de herontwikkeling van verouderde jaren 90 kantoren en in onze projecten maken we aantoonbaar het verschil.
Ivana benadrukt de passie van het bedrijf: “Bij bbn werken we vol passie aan projecten, ook al zijn we niet de eigenaar, gebruiker of bouwer van deze projecten. We beschouwen het gehele traject, van initiatief tot exploitatie, als onze ‘scope 3’. Hierop hebben we direct invloed en stellen we hoge eisen aan onszelf. In al onze projecten streven we naar het realiseren van onze eigen ambitie. Door de lessen die we hebben geleerd uit honderden projecten met elkaar te delen, ontstaan er talloze mogelijkheden. We zijn op zoek naar samenwerkingen waarin partijen bereid zijn buiten hun comfortzone te treden en rendement in een breder perspectief te zien. In dergelijke samenwerkingen kunnen we ons optimaal ontplooien.”
Ambities voor de toekomst
Het jaarverslag benadrukt de trots van bbn om namens alle medewerkers te kunnen vertellen wat het afgelopen jaar heeft gebracht en waar de ambities voor het komende jaar liggen. Wij blijven ons met steeds meer urgentie inzetten voor een betere wereld vol mogelijkheden… voor iedereen.
Wil je meer weten over onze duurzame ambities? We gaan graag het gesprek aan.
Met trots presenteert bbn adviseurs voor de derde keer het jaarverslag. We gaan in op de maatschappelijke en duurzaamheid prestatie in 2022. Onze ambities zijn hoog en we liggen op koers!
Het jaarverslag is hier te downloaden.
Diversiteit, Inclusie en Gelijkwaardigheid
Nieuw in het jaarverslag is inzicht in onze sociale ambities en prestaties. Hiervoor is binnen bbn DIGa opgericht, een afvaardiging van medewerkers die samen met de bureauleiding initiatieven nemen om onze organisatie diverser en inclusiever te maken.
Klimaatpositieve Bedrijfsvoering
bbn heeft het afgelopen jaren duidelijke keuzes gemaakt die hebben bijgedragen aan het realiseren van een klimaatpositieve bedrijfsvoering (Paris Proof) in 2025. Hiermee loopt bbn 5 jaar voor op de oorspronkelijke planning en 25 jaar voor op de klimaatafspraken van Parijs. Het ondertekenen van het DGBC Paris Proof commitment was dan ook logisch. Hiermee conformeren we ons dus vooral op de verdere verduurzaming en het Paris Proof maken van onze projecten.
Ambities voor de toekomst
Het jaarverslag benadrukt de trots van bbn om namens alle medewerkers te kunnen vertellen wat het afgelopen jaar heeft gebracht en waar de ambities voor het komende jaar liggen. Wij blijven ons met steeds meer urgentie inzetten voor een betere wereld vol mogelijkheden… voor iedereen.
Wereldwijd is de bouwsector verantwoordelijk voor bijna 40% van de totale CO₂-uitstoot, waarvan ongeveer een derde wordt veroorzaakt door embodied carbon. Dit is de CO₂ die samenhangt met alle materialen die we toepassen. Een grote reductie op deze CO₂ is nodig en ook heel goed mogelijk. Door nieuwe methodieken om ontwerpprocessen continue te sturen op materiaalgebruik is een reductie van 30% embodied carbon mogelijk.
Nog te vaak ligt de nadruk alleen op CO₂-uitstoot welke veroorzaakt wordt door het gebruik van energie en de exploitatie. Met embodied carbon kijken we naar de koolstofuitstoot die wordt gegenereerd door de totale productie van het gebouw zelf. DGBC heeft in dit kader Carbon-budgetten bepaald passend bij Paris Proof 2030. De budgetten zijn leidend voor de ambities van bbn binnen elk project, namelijk ‘samen naar Paris Proof’.
bbn heeft de kostenraming, de MPG-berekening, CO₂-uitstoot en restwaarde van alle materialen geïntegreerd. Hierdoor is het mogelijk om vanaf de eerste schets tot de oplevering integraal te sturen op kwaliteit, kosten, milieubelasting en restwaarde. Hiermee ontstaat het juiste afwegingskader in ontwerpprocessen en werken we aan duurzame, toekomstbestendige en gezonde investeringen. Sommige ambities vragen ook extra investeringen, maar er liggen veel kansen om huidige budgetten beter te benutten.
Samenwerking met Synchroon: Pasgeld-Oost Rijswijk
Synchroon ontwikkelt 100 woningen in de duurzame nieuwbouwwijk RijswijkBuiten. De klimaatambities voor Pasgeld-Oost zijn hoog. Er wordt ruimte gemaakt voor onder meer extra flora en fauna, het gebruik van duurzame materialen, schone energie en klimaatadaptieve maatregelen. Het team van Synchroon, architect Paul de Ruiter en bbn hebben ook scherpe doelen gesteld aan materiaalgebruik, vertaald in een budget voor embodied carbon.
‘Bij Synchroon krijgt elke ontwikkelaar financiële en CO₂-kaders mee bij projecten. Het ontwikkelen binnen de CO₂ budgetten van Paris Proof is nog niet makkelijk. Met de tools van bbn krijgen we meer inzicht in de keuzes die we moeten maken om onze projecten haalbaar en Paris Proof te maken.’
Henri van Dam, directeur Synchroon
We zitten niet stil bij bbn en zijn continu in ontwikkeling om onszelf te verbeteren. Zo hebben we uiterlijk in 2025 een CO₂-neutrale bedrijfsvoering. Maar de grootste impact maken we in projecten. The Sky is the Limit voor ons en we dagen onze projectpartners uit de grens te verleggen. Vanuit de markt is de vraag om niet alleen op kwaliteit en geld te sturen, maar ook op duurzaamheidsambities, sterk groeiende. Met de rekenmethode die wij hebben ontwikkeld kunnen wij honderden projecten per jaar inzicht geven in de reductie van embodied carbon.
‘Wij geloven dat we echt verschil kunnen maken door op integrale wijze te sturen op een goede balans tussen kwaliteit, geld en CO₂-uitstoot. Door onze methodiek in te zetten met gelijkgestemde opdrachtgevers kunnen we onze prominente financiële rol in projecten verbreden met aantoonbare verlaging van de milieu impact.’
Arne Balvers, directeur bbn adviseurs
Embodied carbon, wat is het?
Embodied carbon verwijst naar de hoeveelheid koolstof die wordt uitgestoten tijdens de productie, constructie en transport van materialen die worden gebruikt bij de bouw van bijvoorbeeld gebouwen en infrastructuur. Het omvat de uitstoot van die vrijkomen tijdens het productieproces, inclusief het winnen van grondstoffen, het fabriceren van materialen en het transporteren van deze materialen naar de bouwplaats.
Waarom is het belangrijk?
Gebouwen en de bouwsector zijn verantwoordelijk voor een aanzienlijk deel van de CO₂-uitstoot. Wereldwijd gaat het om ongeveer 40 procent van de totale uitstoot, blijkt onder meer uit rapportages van de VN. Embodied carbon veroorzaakt ongeveer de helft van de totale koolstofvoetafdruk van gebouwen en infrastructuur. Vooral staal, beton en baksteen zijn grote veroorzakers.
Hoe kunnen we het verminderen?
Er zijn verschillende manieren om de embodied carbon te verminderen, zoals het gebruik van duurzame materialen, het verminderen van het transport van materialen en het gebruik van hernieuwbare energie tijdens de productiefase. Ook het verminderen van de hoeveelheid afval en het bevorderen van recycling en hergebruik van materialen kan helpen om de embodied carbon te verminderen.
Door de embodied carbon te verminderen kunnen we de impact van de bouwsector op het milieu en de klimaatverandering verminderen.
Waarom is meten belangrijk?
Het meten is van groot belang om de milieu-impact van gebouwen te verminderen en bij te dragen aan de vermindering van de wereldwijde CO₂-uitstoot. Door het meten van de embodied carbon van bouwmaterialen en gebouwen, kunnen ontwerpers en bouwers bewuste strategieën ontwikkelen en bewuste keuzes maken om de milieu-impact te verminderen en duurzame gebouwen te realiseren.
Heeft u ook het idee dat uw binnenstad wel een opknapbeurt kan gebruiken? Wilt u graag meer woningbouw en ontmoetingsplaatsen in uw binnenstad, maar weet u niet hoe u dit financieel moet aanpakken? Dan is de Impulsregeling Winkelgebieden iets voor u! Deze overheidssubsidie maakt het mogelijk om verouderde binnenstedelijke winkelgebieden op te knappen en te transformeren naar aantrekkelijke binnensteden met woningen en ontmoetingsplaatsen.
Impulsregeling Winkelgebieden
We weten dat het huidige winkelaanbod in veel binnensteden niet meer past bij het winkelgedrag van moderne consumenten. Er is juist wel vraag naar meer woningbouw en ontmoetingsplaatsen. Helaas is de transformatie van oude winkelpanden naar levendige binnensteden financieel vaak niet haalbaar en kent een hoge onrendabele top. Deze onrendabele top is voor veel gemeenten een reden om de transformatie van binnenstedelijke winkelgebieden uit te stellen. Gelukkig kan de overheid hierbij helpen door middel van de Impulsregeling Winkelgebieden.
Om in aanmerking te komen voor de subsidie, moet uw gemeente een integraal plan indienen waarin beschreven wordt wat er in de openbare ruimte en het binnenstedelijke vastgoed gedaan wordt om het gebied om te toveren tot een leefbare en bruisende binnenstad. Denk hierbij aan het opknappen van pleinen waardoor mensen er weer graag verblijven, maar ook aan het investeren in looproutes en de invulling van het stratenplan. Voorwaarden om in aanmerking te komen voor de subsidie, is dat de ingrepen in zowel de gebouwen als de openbare ruimte binnen een afgebakend gebied moeten worden gedaan en dat er wordt samengewerkt met tenminste twee private partijen.
De Impulsregeling Winkelgebieden kan hiermee een positieve bijdrage leveren aan de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van onze binnensteden. Door de onrendabele top te financieren, kunnen veel plannen die zonder subsidie financieel onhaalbaar zijn toch worden doorgevoerd. Hierdoor worden de komende jaren hopelijk zo veel mogelijk binnenstedelijke winkelgebieden omgetoverd tot de bruisende ontmoetingsplekken die onze steden voorzien van dynamiek, ontmoeting en verblijfsplezier!
Succesvolle subsidieaanvraag gemeente Dordrecht
Zo heeft de gemeente Dordrecht, samen met twee vastgoedeigenaren, een succesvolle subsidieaanvraag ingediend voor de herontwikkeling van het Statenplein en de Kolfstraat. Dit is een geweldige impuls voor de ontwikkelingen in de binnenstad. bbn heeft voor deze aanvraag alle financiële informatie verzameld. Daarbij is onder meer een kostenraming gemaakt en een taxateur aangestuurd.
De gemeente Dordrecht gaat dit belangrijke gebied, samen met bewoners, ondernemers, vastgoedeigenaren, de warenmarkt en andere betrokkenen, verbeteren. Ieders wens en beleving worden hierdoor gehoord om meer verbinding te creëren met de historische binnenstad. De vernieuwing van het Statenplein wordt gecombineerd met het klimaatadaptief inrichten van het gebied.
Met het programma Impulsaanpak Winkelgebieden wil de overheid stimuleren dat gemeenten binnenstedelijke winkelgebieden omvormen tot toekomstbestendige gebieden met een stevige sociale en economische basis. Deze subsidie dekt (een deel van) de onrendabele top, waardoor het net verschil kan maken tussen een onhaalbaar plan en een wél haalbare businesscase?!
Heeft u vragen over deze regeling of wilt u meer informatie over hoe wij u kunnen helpen bij het realiseren van een bruisende binnenstad? Neem dan gerust contact op met Niels Schilstra van bbn adviseurs