Het Anna van Rijn College is een middelbare school voor mavo, havo en vwo met 4 geïntegreerde gymzalen. Voor de school is uitgegaan van 1.200 leerlingen.
Het onderwijsgebouw van het Anna van Rijn is gebouwd eind jaren ’70 en begin jaren ‘80 en bestaat uit verschillende bouwdelen. Het gebouw verbruikt veel energie, laat onderhoud technisch veel te wensen over en voldoet niet meer aan de onderwijskundige behoefte. In het kader van verduurzaming van de onderwijsgebouwen in de gemeente Nieuwegein zijn 3 scenario’s voor vernieuwing onderzocht:
bbn heeft verschillende scenario’s onderzocht op onder andere hun financiële, functionele en duurzame kwaliteit. De erfgoedwaarde van de gebouwen zijn daarbij in beeld gebracht om mee te nemen in het onderzoek. Daarbij zijn de TCO kosten voor alle scenario’s uitgewerkt en naast elkaar gezet ter ondersteuning van het bepalen van een voorkeur.
Het uitgangspunt is voor alle scenario’s om het gebouw energieneutraal te maken. Aan de hand van de Trias Energetica is dit onderzocht door maatregelen te nemen om energiegebruik te voorkomen, energiegebruik te reduceren en benodigde energie duurzaam op te wekken. Van de scenario’s is een schetsplan uitgewerkt om de impact van de maatregelen visueel te maken. Tenslotte is samen met gemeente en de onderwijsorganisatie van NUOVO een faseringsplan en plan voor tijdelijke huisvesting uitgewerkt en is een voorkeur vastgesteld voor het vernieuwbouw scenario.
College de Heemlanden in Houten is een Christelijke school voor havo, atheneum en atheneum plus. De school telt op dit moment 1.500 leerlingen.
Het onderwijsgebouw van College de Heemlanden is gebouwd in 1990 en bestaat uit 3 bouwlagen. Het gebouw verbruikt veel energie en voldoet niet geheel meer aan de onderwijskundige behoefte. In het kader van verduurzaming van de gebouwen en openbare gebieden in de gemeente Houten is het idee ontstaan om College de Heemlanden het middelpunt van verduurzaming te laten zijn in de directe omgeving.
De duurzaamheidsadviseurs van bbn hebben opdracht gekregen om een drietal scenario’s te onderzoeken:
Het uitgangspunt is voor alle scenario’s om het gebouw energieneutraal te maken. Aan de hand van de Trias Energetica is dit onderzocht door maatregelen te nemen om energiegebruik te voorkomen, energiegebruik te reduceren en benodigde energie duurzaam op te wekken.
Bij het 2e scenario is het implementeren van duurzaamheidsingrepen gecombineerd met functionele en esthetische verbetering van het gebouw. Voor het nieuwbouw scenario geldt dit uiteraard ook.
bbn heeft het gebouw thermografisch geanalyseerd en met workshops onderzocht waar de grootste functionele en esthetische tekortkomingen lagen. De kostenconsequenties zijn voor elke scenario in beeld gebracht door onze kostendeskundigen.
De factoren die zorgen voor de huidige hoge bouwprijzen zijn nog steeds aanwezig maar een afzwakking is zichtbaar. Zo is de krapte op de arbeidsmarkt licht afgenomen, maar is de verwachting dat de lonen voorlopig gaan stijgen.
Door de stijgende bouwkosten en de stijgende (hypotheek)-rente komt de haalbaarheid van bouwprojecten onder druk te staan en dit is terug te zien in de afgegeven bouwvergunningen. De verwachting is dan ook dat de werkvoorraad de komende periode gaat afnemen.
Lees HIER de actuele versie van het visiedocument
Rekenkamer Rotterdam doet onafhankelijk onderzoek naar de doelmatigheid, doeltreffendheid, rechtmatigheid en transparantie van het door het gemeentebestuur gevoerde bestuur. Hiermee levert zij een bijdrage aan de verbetering van het openbaar bestuur. Het onderzoek waar de rekenkamer bbn adviseurs als expert onderwijshuisvesting heeft ingehuurd is een vervolg op een eerder door de Rekenkamer uitgevoerd onderzoek; ‘Open Venster’. Rekenkamer Rotterdam heeft in dit vervolgonderzoek onderzocht of de gemeente haar werkwijze heeft verbeterd, hoe het in zijn algemeenheid staat met de onderwijshuisvesting in de gemeente en de besteding van maatschappelijke middelen. Bbn adviseurs heeft op al deze onderdelen een inhoudelijke bijdrage geleverd en de rekenkamer geïnspireerd de casus vanuit verschillende perspectieven te benaderen.
Gemeente Rotterdam is verantwoordelijk voor de adequate onderwijshuisvesting voor het (Speciaal) Primair en Voortgezet onderwijs in de gemeente (de zogenaamde zorgplicht). Hierbij kan de gemeente twee rollen hebben; de rol als bouwheer en de rol als toetser. Onze expertise is ingezet bij het onderzoek naar het gemeentelijke proces met betrekking tot onderwijshuisvesting in algemene zin, als bij door de rekenkamer gemaakte selectie van nog lopende en afgeronde projecten waarbij de gemeente afwisselend al dan niet bouwheer was. Wij hebben de werkelijke wijze van uitvoering van de projecten getoetst aan de door de gemeente zelf vastgelegde werkwijze. Hierbij is naast het proces ook aandacht geweest voor het beheersen van de GROTICK aspecten. Om het onderzoek te kunnen uitvoeren hebben wij literatuur- en documentonderzoek uitgevoerd, interviews gehouden met de betrokkenen en analyse sessies met de onderzoekers van de rekenkamer gehouden.
Lees hier het rapport van de Rekenkamer.
Gemeente Haarlem heeft in Haarlem Noord een nieuwe duurzame en toegankelijke topsporthal gerealiseerd voor volleybalvereniging VC Spaarnestad en voor scholengemeenschap Het Schoter. Onder de sporthal ligt een fietsenkelder van 1.500m2 voor het stallen van de fietsen van de leerlingen van Het Schoter. Vanuit de fietsenkelder hebben de leerlingen een overzichtelijke en veilige directe verbinding met de kluisruimte in de school.
De sporthal is ontwikkeld op basis van een uitgebreid Programma van Eisen (PvE), waarna de Design & Build-overeenkomst is aanbesteed. De topsporthal is officieel geopend door de naamgeefster van de topsporthal: “Haarlems schaatsicoon en drievoudig Olympisch kampioen Yvonne van Gennip.”
De gymzaal van de school en de sporthal van de volleybalvereniging voldeden niet meer aan de huidige eisen. Dat heeft de gemeente den besluiten om een nieuwe sporthal voor beide gebruikers op te nemen in de gebiedsontwikkeling Orionzone. De sporthal is het eerste project van deze gebiedsontwikkeling dat is uitgevoerd.
bbn heeft in opdracht van gemeente Haarlem, en in nauwe samenwerking met de gebruikers, het Ruimtelijke, Functionele en Technische PvE en de bijhorende stichtingskostenraming opgesteld. bbn heeft de Europese niet-openbare aanbestedingsprocedure voorbereid en begeleid en na opdrachtverstrekking het contractmanagement vanaf de fase Voorlopig Ontwerp tot en met de Oplevering en Nazorg uitgevoerd. Daarnaast was onze projectmanager dé gespreks- en sparringpartner voor de gemeente op diverse onderwerpen, waaronder de bewonersparticipatie, communicatiestrategie, de planologische procedures en afstemming met de naastgelegen school met betrekking tot hun ver- en nieuwbouwplannen.
Het PvE is tot stand gekomen door met de gemeente, de gebruikers en beheerder separate en integrale bespreeksessies te houden. Het prestatie PvE is opgesteld in ons eigen PvE programma Specsguard. Onze bewezen technische kwaliteitstandaarden zijn door onze installatie specialisten op maat gemaakt voor het technische PvE van de Yvonne van Genniphal. De minimale duurzame prestatie-eisen en ambities zijn in het PvE SMART geformuleerd en goed geborgd, zodat conform UAV-gc methodiek een goede verificatie mogelijk is in de verschillende ontwerpfase. Op basis van het PvE is een bouwkostenraming en bijhorende stichtingsraming opgesteld.
De projectmanager en aanbestedingsjurist van bbn hebben alle benodigde aanbestedingsstukken opgesteld en deze via een niet openbare aanbestedingsprocedure op TenderNed aanbesteed. Onze projectmanager heeft voor de gemeente de selectiecommissie en de gunningcommissie begeleid bij de inhoudelijke toetsing van de respectievelijk aanmeldingen en inschrijvingen.
Na aanbesteding heeft bbn het contractmanagement uitgevoerd. De rol van onze contractmanager is die van verbinder, het behartigen van de belangen van beide partijen conform de contractuele afspraken en het coördineren van het toetsings- en acceptatieproces van de opdrachtgever en gebruikers. Onze kwaliteitstoezichthouder is sinds de fase Uitvoeringsgereed ontwerp betrokken bij het project. Onze kwaliteitstoezichthouder is namens de opdrachtgever het aanspreekpunt voor de Design & Build-partij tijdens de realisatiefase, houdt zicht op het proces, voert zowel steekproefsgewijs als volgens een toetsingsschema kwaliteitscontroles uit op de bouw en verzorgt in samenwerking met de opdrachtgever en de Design & Build-partij de acceptatie (oplevering) van de topsporthal.
bbn ontwikkelde een rekenmodel om de CO2-uitstoot van de eigen bedrijfsvoering te reduceren. In dit blog gaan we dieper in op een specifiek onderdeel van het rekenmodel: het verminderen van de CO2 uitstoot van het wagenpark.
“Bij bbn was het wagenpark verantwoordelijk voor ruim zeventig procent van de CO2 uitstoot. We zijn aan de slag gegaan met reductie daarvan door over te stappen op elektrische auto’s. Een fossielvrij wagenpark in 2023, dat is de ambitie die bbn adviseurs in 2020 publiceerde. Op dit moment bestaat ons wagenpark voor ruim 72% uit elektrische auto’s. Van de vijf diesel- en twintig benzine auto’s die er nog zijn, worden er dit jaar elf vervangen door elektrische auto’s. De overige 14 fossiele auto’s worden in 2023 vervangen. Daarmee behalen we onze ambitie en daar zijn we trots op!”
“De menselijke factor is de grootste uitdaging bij de overstap naar elektrisch rijden. Mensen vinden het een goed idee, maar vragen zich af hoe dat gaat met opladen, vooral tijdens vakanties. En is elektrisch echt zo duurzaam, met die accu’s? Een elektrische auto heeft ook een hogere aanschafprijs en vereist dus hogere leasebudgetten. Die heeft bbn beschikbaar gesteld. Het scheelt dat brandstofkosten bij een fossiele auto hoger zijn. Per saldo komen de jaarlijkse kosten van een elektrische auto overeen met fossiele auto’s. Dit betekent dat bbn nagenoeg kostenneutraal de CO2-uitstoot met circa 70% verlaagt in de periode van 2019 tot 2023.”
“De helft van de collega’s was meteen enthousiast over elektrisch rijden, de andere helft niet. Om mensen te enthousiasmeren, heeft bbn de leasebudgetten verhoogd zodat er een ruime keuze uit auto’s was. En bij wie thuis een eigen laadpaal kan worden geplaatst, wordt deze door bbn betaald. Dit is een investering met twee voordelen: er hoeft niet in de buurt naar een laadpaal te worden gezocht en omdat het elektriciteitstarief thuis lager is, verdient de investering zich terug.”
“Uiteindelijk heeft de bezitter van een elektrische auto zelf ook voordeel. De bijtelling voor elektrische auto’s was in 2019 slechts 4 procent, waar die voor een fossiele auto 22 procent bedroeg. Door de overheidssubsidie voor de aanschaf van een elektrische auto, vielen de maandelijkse kosten van elektrisch rijden lager uit dan bij andere auto’s. Met de stijging van de bijtelling voor elektrische auto’s is het verschil wel kleiner geworden, maar de verwachting is dat de bijtelling voor de fossiele auto’s mee gaat stijgen.”
“Om de auto’s zoveel mogelijk met groene stroom op te laden, heeft bbn speciale ShellRecharge laadpassen beschikbaar gesteld. Naast de keuze voor een geleidelijke overstap naar elektrische auto’s kan je in ons rekenmodel ook kiezen om 100% groen te gaan laden. Sinds 2019 rijd ik zelf een elektrische auto. Uit ervaring weet ik dat je bij een langere reis van te voren goed moet nadenken waar je de auto oplaadt. Nu ik hieraan gewend ben, vind ik elektrisch rijden fantastisch!”
Meer weten hierover of wil je het rekenmodel CO2-neutraal zelf gaan gebruiken? Neem contact op met Fleur Ragetlie: f.ragetlie@bbn.nl of 06 – 13 52 58 23
Lees het eerste blog uit de serie: ‘Snel CO2 neutraal met nieuw rekenmodel’
De twee basisscholen in Beesd, een dorp in de gemeente West-Betuwe, zijn al jaren ‘overburen’. Het Cingelplein verbindt ze. Beide gebouwen zijn verouderd en toe aan vervanging.
Één dak
Om meer te kunnen samenwerken en samen goed onderwijs aan de kinderen van Beesd te kunnen geven, wordt er een brede school gerealiseerd: de twee scholen komen onder één dak. Daarnaast biedt het gebouw onderdak aan de bibliotheek en de kinderopvang. In de nieuwbouw wordt meteen ook de samenwerking versterkt met het naastgelegen Klokhuis.
Woningbouw
Het nieuwe gebouw van de brede school biedt huisvesting voor de protestants-christelijke Lingelaar en de rooms-katholieke Sint Antoniusschool, bibliotheek Rivierenland en kinderopvang Kaka. De nieuwbouw komt op het terrein van de Lingelaar, op het terrein van de Antoniusschool en de bibliotheek is woningbouw voorzien.
Sloop-nieuwbouw
bbn adviseurs is gestart met het schrijven van het Programma van Eisen (PvE) voor de nieuwe brede school. bbn is verantwoordelijk voor het projectmanagement gedurende het hele project, heeft bouwkosten ramingen opgesteld en de aanbestedingen voor het ontwerpteam en de aannemer georganiseerd. Bovendien stellen de adviseurs van bbn een beheer- en exploitatieplan op. Tijdens de realisatiefase van de sloop-nieuwbouw van de brede school is bbn verantwoordelijk voor directievoering en toezicht op de bouw.
SO De Archipel is een openbare basisschool in Rotterdam-Zuid voor speciaal (cluster 4) onderwijs voor kinderen van 4-12 jaar. Het gebouw waar de school gehuisvest was, was verouderd.
bbn heeft een businesscase opgesteld op basis waarvan is besloten dat sloop-nieuwbouw de beste optie is. Met hulp van het schoolteam is er veel aandacht besteed aan een ontwerp dat past bij de doelgroep. De leerlingen hebben behoefte aan een prikkelarme omgeving, dus er is gekozen voor rustige kleuren en natuurlijke materialen.
Gedurende de ontwerpfase van dit project is besloten de naastgelegen gymzaal ook te vervangen. Het ontwerpteam heeft een integraal ontwerp van de school en de gymzaal gemaakt, waarbij is samengewerkt met de gemeente Rotterdam.
bbn heeft het ontwerpproces van de school begeleid, de verbouwing van de tijdelijke huisvesting begeleid, de aanbesteding georganiseerd samen met de gemeente Rotterdam en is tijdens de uitvoering verantwoordelijk voor directievoering en toezicht, zowel voor de school als voor de naastgelegen gymzaal.
Per 1 juli wordt Janieke Voerman afdelingsmanager Directievoering en Toezicht bij bbn adviseurs. Zij neemt de taken over van Reinier IJntema die deze rol sinds een jaar combineert met zijn functie als directeur van bbn, naast Arne Balvers.
Janieke Voerman werkt sinds 2019 als projectmanager bij bbn, daarvoor werkte ze bij een aannemer. “Ik heb grote affiniteit met het echte bouwen,” zegt Voerman, “daarom sprak de functie van afdelingsmanager Directievoering en Toezicht mij aan. Ik vind het ook leuk mensen te helpen zich verder te ontwikkelen, in die zin kan ik voor de twaalf mensen van de afdeling van betekenis zijn. Verder maak ik nu deel uit van de bbn bureauleiding en kan ik meedenken over de koers van bbn.”
De afgelopen maanden heeft Voerman onder meer door projectbezoeken kennisgemaakt met haar Directievoering en Toezicht collega’s. “Bij het nieuwe VU onderzoeksgebouw in Amsterdam vond ik het indrukwekkend om te zien hoe de kelder onder het gebouw trillingvrij is gemaakt. Ook andere projecten zoals de Galaxy Tower in Utrecht, het nieuwe stadhuis in Den Helder en de woningbouw in de Houthavens in Amsterdam zijn bijzondere projecten waar we vanuit bbn aan werken. In mijn nieuwe rol zal ik regelmatig projecten bezoeken. Ik vind het belangrijk verbinding te blijven houden met de collega’s die er werken en die door de aard van hun werk weinig op kantoor zijn.”
Als afdelingsmanager zorgt Voerman er samen met de sectormanagers voor dat de juiste mensen op de juiste projecten komen. Soms springen mensen van andere afdelingen bij. “Het is een uitdaging iedereen te matchen met het juiste project. Er is nu volop werk, we zijn zelfs op zoek naar nieuwe collega’s. Bij bbn maak ik deel uit van het team dat diversiteit binnen onze organisatie stimuleert. Vanuit mijn rol als afdelingsmanager kan ik daar nóg actiever aan bijdragen. Ik zou graag meer jongeren en vrouwen aantrekken voor deze afdeling. Mensen weten vaak niet hoe boeiend het werk van directievoerder of toezichthouder op de bouw is. Het is één van mijn doelen dat breder bekend te maken.”
Meer over Janieke Voerman en de afdeling Directievoering en Toezicht
Bekijk onze actuele vacatures via werken bij bbn
Om de CO2-uitstoot in onze eigen bedrijfsvoering tot nul te reduceren, ontwikkelde bbn een rekenmodel dat inzicht geeft in de uitstoot van onze bedrijfsvoering. Met dit inzicht zijn een aantal mogelijke maatregelen bedacht die op een grove manier toegepast kunnen worden om de CO2-uitstoot van een organisatie te reduceren. Dit model stellen we gratis ter beschikking aan organisaties die ook zo snel mogelijk CO2-neutraal willen worden.
Belangrijk om te vermelden is dat CO2-neutraal gaat over het vermijden van CO2-uitstoot als gevolg van je bedrijfsproces. Dat betekent dus gebruik + gebouwgebonden, maar ook mobiliteit. Bij een energieneutraal gebouw kijk je alleen naar het gebouwgebonden verbruik en zorg je dat dit duurzaam is opgewekt.
De eerste stap van het rekenmodel bestaat uit het inventariseren van de huidige CO2-uitstoot. Dit kan door de verbruiksgegevens van de gebouwen, de leaseauto’s en de ICT-apparatuur te verzamelen en verwerken. Door de uitstoot op jaarbasis in beeld te brengen, was meteen duidelijk waar bij ons de meeste winst te behalen viel.
De grootste boosdoeners zijn vaak het kantoorpand zelf en de zakelijke kilometers met de auto. Bij bbn was het wagenpark verantwoordelijk voor ruim zeventig procent van de CO2-uitstoot. We zijn meteen aan de slag gegaan met het reduceren daarvan door over te stappen op elektrische auto’s. Eind 2023 zijn al onze leaseauto’s elektrisch.
Een bestaand kantoorgebouw biedt talloze mogelijkheden voor duurzame verbeteringen: isoleren, energie opwekken, gas vervangen door een warmtepomp en luchtbehandelingskasten die beter kunnen worden ingezet.
Fleur Ragetlie, vastgoedadviseur en planeconoom bij bbn adviseurs
Elektrisch rijden is niet altijd even ‘groen’, elektriciteit moet tenslotte ook worden opgewekt. Soms gebeurt dat volledig groen door windmolens en zonnepanelen. Soms gebeurt dat ‘grijs’ en vaak is er sprake van een mix. Het rekenmodel gaat uit van een mix, dat is de gemiddelde manier van stroomopwekking in Nederland. In het rekenmodel kan je aangeven vanaf wanneer het wagenpark een eerste stap naar elektrisch rijden zal maken, waarna het rekenmodel dit binnen vijf jaar opschaalt naar 100% elektrisch rijden. Of dat je werknemers stimuleert om auto’s volledig ‘groen’ op te laden. Alle aangevinkte opties in het rekenmodel bepalen hoe snel de CO2-uitstoot van je bedrijfsvoering vermindert.
bbn heeft de ambitie om uiterlijk in 2025 een CO₂ positieve bedrijfsvoering te hebben. Hierin betrekken we ook al onze leveranciers waaronder de gebouweigenaren van onze kantoren. In Houten lukte het niet om ons huidige kantoor naar wens aan te pakken, daarom verhuizen we volgend jaar naar een CO2-neutraal kantoorgebouw een paar honderd meter verderop.
Een bestaand kantoorgebouw biedt talloze mogelijkheden voor duurzame verbeteringen: isoleren, energie opwekken, gas vervangen door een warmtepomp en luchtbehandelingskasten die beter kunnen worden ingezet. Alle opties staan in het rekenmodel. Het advies is om altijd eerst de vraag naar energie te verminderen, bijvoorbeeld door betere isolatie, of een luchtbehandelingskast met warmteterugwinning. Daarna kan je de mogelijkheden bekijken om van het gas af te gaan door middel van een warmtepomp of door zelf energie op te wekken: met zonnepanelen of windmolens. Het beetje CO2-uitstoot dat daarna overblijft kan je compenseren. Het rekenmodel bevat verschillende opties hiervoor.
Via gebruikte apparatuur, zoals ICT-apparaten, kan de CO2-uitstoot ten slotte ook omlaag. Vooral bij de productie van laptops en computers komt veel CO₂ vrij. Daarom hebben we gekeken naar manieren om apparatuur zo lang mogelijk te blijven gebruiken. In het model kan je aangeven of je apparatuur een tweede leven wilt geven of bijvoorbeeld onderdelen laat recyclen. Ook bestaat de optie alleen apparatuur aan te schaffen waarvan de CO2-uitstoot vooraf is gecompenseerd.
Met behulp van dit rekenmodel lukt het bbn om in 2025 volledig CO2-neutraal te zijn. We hopen met dit voorbeeld andere organisaties te inspireren ook stappen te zetten naar een CO2-neutrale bedrijfsvoering!
Meer weten hierover of wil je dit rekenmodel zelf gaan gebruiken? Neem contact op met Casper La Grouw 06 10 90 73 87