Het gemeentelijke ‘Ravijnjaar’ komt snel dichterbij. De beperkte financiële middelen dwingen gemeentes meer dan ooit om zorgvuldig te kiezen waar het publieke geld aan besteed wordt. De adviseurs van bbn werken aan verschillende oplossingsrichtingen. Zes verschillende thema’s werden in de afgelopen weken uitgewerkt in een reeks artikelen op Binnenlands Bestuur:
Wil je meer weten over één van de zes thema’s? Neem gerust contact met ons op!
Reden? Onze duurzame ambities zijn leidend in zowel onze bedrijfsvoering als advisering.
Al sinds 2018 zetten wij alles op alles voor een 100% CO2-neutrale bedrijfsvoering in 2024.
Mobiliteit, huisvesting en ICT zijn de grootste CO2-posten. We rijden inmiddels 100% elektrisch met duurzame energie, verduurzamen de ICT en huren alleen nog maar CO2-neutrale kantoren. Het hoofdkantoor in Houten is om die reden verhuisd.
Ons nieuwe adres is De Molen 65 3995 AW Houten.
Onze sector staat voor grote uitdagingen door het Parijs Klimaatakkoord. Embodied carbon (materiaalgebonden CO2) is één van onze belangrijkste opgaven. Om aan het label ‘Paris Proof’ te voldoen, moeten we onze ontwerpbenadering radicaal herzien.
Slim bouwen
CO2 en budget vormen hierbij een zorgvuldig te leggen puzzel. De wil is er vaak, de budgetten zijn echter niet oneindig. De kennis over de CO2-impact van biobased materialen zoals hout, is beschikbaar. Ook op het gebied van traditionele materialen als beton, staal en aluminium zien we positieve ontwikkelingen. Paris Proof bouwen kun je duur doen, maar het kan ook slim. Gezien de macro-economische situatie is het belangrijker dan ooit dat elke euro goed besteed wordt.
Integrale aanpak
Door verder te kijken dan alleen bouwkosten en ook de milieu-impact van een bouwproject inzichtelijk te maken, kunnen we enorme vooruitgang boeken in ontwerpprocessen. Dat vereist echter een integrale aanpak waarbij duurzaamheid vanaf het allereerste ontwerpmoment wordt meegenomen. Door gebruik te maken van materiaal- én financiële kennis, databases gekoppeld aan AI en onderzoek naar goede ontwerpuitgangspunten pakken ik en mijn collega’s bij bbn onze verantwoordelijkheid.
Voor echte verandering is samenwerking nodig, met ontwerpers, opdrachtgevers, bouwers, met jou! Laten we ambities stellen, waarmaken en met trots gebouwen opleveren die werkelijk beter zijn dan we gewend waren. Sluit jij je aan?
Dion Verheij
Team Verder kijkers
Gemeenten staan voor veel grote opgaves.
De woningbouwambities van de Nederlandse gemeenten zijn groot. Tegelijkertijd hebben diezelfde gemeenten ook duurzaamheidsambities: minder CO2 uitstoten. Het CO2 budget helpt om hier grip op te krijgen.
Gemeenten staan voor veel grote opgaves. Er zijn in veel gemeenten nieuwe woningen nodig, en bijbehorende bedrijven en voorzieningen. De roep om snelheid klinkt. Tegelijkertijd hebben vrijwel alle colleges duurzaamheidsambities opgenomen in hun beleidsprogramma’s. Het Parijsakkoord is ook door de VNG getekend.
Bij de bouw van de meeste woningen komt veel CO2 vrij. Het energieverbruik van woningen wordt steeds beter, maar bij de productie van bouwmaterialen gaat het maar langzaam beter. Beton en staal zijn vervuilende materialen. Hout en andere biobased materialen scoren veel beter.
Gemeenten doen er dus goed aan hun woningbouwopgave ook te beschouwen als een CO2-opgave. Alleen het bouwbesluit volgen is lang niet voldoende.
De nieuwe website CO2budgetgemeente.nl geeft hier meer inzicht in. Hoeveel ruimte is er om CO2 uit te stoten en wat betekent dit voor de woningbouw? Bezoekers kunnen een factsheet downloaden voor hun gemeente, en een whitepaper met meer uitleg.
Het langverwachte moment was begin dit jaar eindelijk aangebroken! Hoogerwaard, het nieuwe verpleeghuis van tanteLouise in Hoogerheide, is definitief opgeleverd.
Midden in de levendige dorpskern van Hoogerheide in de gemeente Woensdrecht biedt Hoogerwaard 138 verpleeghuisappartementen voor mensen die vanwege lichamelijke problemen (zogeheten somatiek-woningen) of vanwege dementie verpleeghuiszorg nodig hebben.
Daarnaast zijn er 2 appartementen voor palliatieve zorg en een appartement voor spoedopname. Er wordt gewerkt volgens de visie ‘Leven in verantwoorde vrijheid’, waarbij ook mensen met dementie zoveel mogelijk bewegingsvrijheid behouden. Ze stimuleren zelfredzaamheid en beweging.
Het team van bbn was vanaf het begin betrokken, eerst vanuit huisvestingsadvies en projectmanagement, maar tijdens de bouw hebben we ook directievoering en bouwkundige- en installatietechnische kwaliteitscontroles verzorgd.
De fijne samenwerking en inspanningen met het ontwerp-en uitvoeringsteam hebben geleid tot een prachtig verpleeghuis, wat een belangrijke stap voorwaarts betekent in het streven naar hoogwaardige zorgvoorzieningen voor de gemeenschap van Woensdrecht.
Gedeelde visie
Op Hoogerwaard werken ze volgens de visie ‘Leven in verantwoorde vrijheid’, waarbij ook mensen met dementie zoveel mogelijk bewegingsvrijheid behouden. Hiermee stimuleren ze zelfredzaamheid en beweging. Samen hebben we met dit gebouw een omgeving kunnen creëren die past bij onze visie op positieve gezondheid.
Op 21 mei organiseert bbn een dag vol inzichten en interactie tijdens de Architecten Bijeenkomst over: Ontwerpen met milieu-impact en restwaarde, gehouden in de Stadsschouwburg Utrecht.
Om de klimaatdoelen te halen en opwarming van de aarde tegen te gaan moeten we alle zeilen bijzetten. In de bouwsector hebben we al stappen gezet om het operationele energieverbruik, en de emissies die hiermee gepaard gaan, omlaag te krijgen. Het aandeel van de materiaalgebonden emissies wordt hierdoor alleen maar groter. Daarmee wordt het ook steeds belangrijker om deze te reduceren.
Het nemen van maatregelen om deze emissies te verlagen zijn onlosmaakbaar verbonden met financiën. Het inzichtelijk maken van zowel geld als milieu-impact maakt het mogelijk om keuzes te maken. Het beschikbaar maken van financiële middelen aan de voorkant als gevolg van een hogere restwaarde draagt bij aan het behalen van de duurzaamheidsdoelen.
Programma Architecten Bijeenkomst:
10.00 – 10.30 uur Ontvangst
10.30 – 12.00 uur Sturen op kosten en milieu-impact
12.00 – 12.30 uur Lunch
12.30 – 14.00 uur Restwaarde Index (RWI) voor circulaire gebouwen
14.00 – 15.00 uur Napraten
Locatie:
Stadsschouwburg Utrecht
Lucasbolwerk 24 | 3512 EJ | Utrecht
Sessie 1: Sturen op kosten en milieu-impact
We duiken in de uitdagingen van de Nederlandse vastgoedsector in het realiseren van een Paris Proof toekomst en hoe dit zich verhoudt de verlaging van de milieu-impact door bewuste ontwerp- en materiaalkeuzes.
Sprekers: Renoir Hooft, Bouwkostenmanager & milieu-impact specialist en Casper La Grouw, adviseur duurzaamheid bij bbn
Meer weten over sturen op kosten en milieu-impact? Klik hier.
Sessie 2: Restwaarde Index (RWI) voor circulaire gebouwen
We focussen op de groeiende norm en noodzaak van circulair bouwen en het meetbaar maken van het restwaarde potentieel van een gebouw met de RWI.
Sprekers: Erik Jansen en Erwin Aleman, Bouwkostenmanagers bij bbn & restwaarde specialisten
Meer weten over de restwaarde index? Klik hier.
We kijken ernaar uit u te ontvangen. Inschrijven kan via het inschrijfformulier hieronder.
Ook dit jaar laten we je graag zien hoe we onze ambities in 2023 hebben
omgezet in actie. Dit jaarverslag is niet zomaar een hoop papierwerk. Het is onze
manier om je een inkijk te geven in wat we bij bbn doen om de wereld een beetje
beter te maken. Het is de ambitie waar we als bbn’ers ons bed voor uit komen.
Spoiler alert: van een rustig 2023 was bij ons geen sprake!
Van het verminderen van onze CO₂-uitstoot tot het omarmen van gerecyclede
materialen en circulariteit, we hebben ons best gedaan om groen te gaan zonder
er saai uit te zien. Want laten we eerlijk zijn, duurzaamheid is zoveel meer dan
technische oplossingen. Voor ons is het een reis waar we jaren geleden mee
zijn begonnen. Dit is inmiddels ons vierde jaarverslag en we hebben bijna een
CO₂-neutrale bedrijfsvoering bereikt. Daarom focussen we nu volledig op het
verkleinen van onze impact in projecten.
Dank aan al onze medewerkers, (project)partners en opdrachtgevers, die we
heel hard nodig hebben op onze reis, en aan hen die deze duurzaamheidsreis
met ons delen. Samen streven we naar een duurzame toekomst, naar
een betere wereld vol mogelijkheden. Veel leesplezier en inspiratie!
Het jaarverslag is hier te downloaden.
dsm-firmenich heeft een nieuw, duurzaam hoofdkantoor in Maastricht gebouwd. Duurzaamheid zit in het DNA van dsm-firmenich, en in nauwe samenwerking met vastgoedontwikkelaars Edge en 3W real estate realiseerden ze een nieuw, innovatief en inspirerend hoofdkantoor dat volledig ‘Paris-Proof’ is. Het kantoor in Maastricht bestaat uit twee gebouwen: een gerenoveerd historisch monument en een nieuwbouw gedeelte.
Door het oude met het nieuwe te verbinden, weerspiegelt het kantoor zowel de historische wortels van het bedrijf en het moderne, inclusieve, innovatieve karakter van dsm-firmenich in Voeding, Gezondheid & Beauty. Het is een inspirerende, gezonde en open plek die op een stijlvolle manier onderdeel uitmaakt van de omgeving en de gemeenschap en een gezonde werkomgeving is voor medewerkers en bezoekers waar welzijn en duurzaamheid centraal staan.
Het gebouw heeft een eigentijdse uitstraling waarin transparantie, licht en ruimte centraal staan. Bezoekers en werknemers worden gestimuleerd om zoveel mogelijk met het openbaar vervoer of de fiets te komen. In de ondergrondse parkeervoorziening is een deel ingericht als fietsenstalling. Bij alle 86 parkeerplaatsen voor auto’s staat een laadpaal.
Het nieuwbouw kantoorgedeelte is energieneutraal en wekt energie op met behulp van warmtepompen en zonnepanelen op het dak en in de gevel. Vanwege de hoge energieambities, zijn er ook in het monument duurzaamheidsmaatregelen getroffen, zoals aanvullende achterzetramen en het isoleren van vloeren, muren en dak aan de binnenzijde.
bbn heeft het gehele bouwkostenmanagement verzorgd vanaf de eerste schetsen tot en met de oplevering. Ook de selectie van de aannemer, de BREEAM levenscycluskostenanalyse en de NEN2580-metingen zijn door bbn uitgevoerd.
Samen met architect Broekbakema, DGMR en Oosterhoff-werkmaatschappijen Huygen, Abt en Meelis & Partners B.V. hebben we deze opgave als ontwerpteam met veel gezamenlijke energie omgezet in een resultaat dat er mag zijn.
Naast Paris Proof voldoet het gebouw aan het hoogste certificeringsniveau voor zowel BREEAM (Outstanding) als WELL (platinum) voor gezonde gebouwen. Geheel in lijn met de ambitie van dsm-firmenich om medewerkers een gezonde, veilige en duurzame ontmoetingsplaats te bieden.
Beelden: © fotograaf Norbert van Onna
Elke Nederlander snapt dat je niet structureel meer kunt uitgeven dan je hebt. De begrotingsdiscipline van Nederland is berucht in Europa, een maximaal financieringstekort van 3% is heilig. We konden de afgelopen 10 jaar iedereen vertellen hoe ze het zouden moeten doen. Nederland was de strengste schoolmeester van Europa.
Vanuit het Paris klimaatakkoord is er voor CO₂ ook eenvoudig een begroting en dito budget te berekenen. DGBC en Nibe hebben die exercitie een paar jaar geleden al uitgevoerd. Opmerkelijk genoeg weet Nederland hieraan geen vervolg te geven en ontbreekt het aan de nodige discipline. Blijkbaar zijn we op duurzaamheidsvlak van de vrijeschool, geen regels en hopen dat iedereen de eigen verantwoordelijkheid pakt, zonder dat hieraan prioriteit wordt gegeven.
Het Nederlandse Bouwbesluit, de bijbel van de bouwsector, heeft een gapend gat: het negeert volledig de materiaal gebonden CO₂-uitstoot. Het is een omissie die niet alleen de klimaatdoelstellingen van Nederland ondermijnt, maar ook volledig voorbijgaat aan de verantwoordelijkheid voor passende wetgeving. Gebouwen die volgens bouwbesluit worden vergund gebruiken materialen met hoge CO₂-uitstoot. Betonnen gebouwen verbruiken bijvoorbeeld gemiddeld 50% meer materiaal-CO₂ dan het CO₂-budget. Een financieringstekort van 50% zou alles in Nederland tot stilstand brengen, maar een CO₂ overschrijding keuren we dagelijks goed bij het afgeven van omgevingsvergunningen.
Het CO₂-budget voor de bouw tot 2030 is al bijna op. We jagen ons spaargeld er in 3 jaar doorheen, terwijl we nog 6 jaar moeten. En richting 2040 en 2050 moet de uitstoot nog harder naar beneden. Alleen de allerhoogste prioritering brengt ons terug op een pad richting Parijs. En de enige weg daarnaartoe is een wettelijke grens aan materiaal gebonden CO₂. Eerdere initiatieven hiertoe werden weggewuifd.
De internet consultatie van eind februari over de nieuwe MPG-norm heeft veel reacties losgemaakt. De hele sector vraagt om betere wetgeving en dit is de kans voor Hugo de Jonge om echt het verschil te maken! Luister naar de experts en stel als strenge schoolmeester regels vast die ons echt verder brengen. Van 50% naar 3% naar 0% overschrijding van ons budget.
Arne Balvers, bbn adviseurs
Door demissionair minister de Jonge is er een aanscherping van het MPG-stelsel aangekondigd in een wijziging van de Omgevingsregeling (OR). Afgelopen februari kon er vanuit de markt via een consultatie input worden geleverd op deze wijziging. bbn heeft daar dankbaar gebruik van gemaakt, omdat zij in haar dagelijkse werkzaamheden vaak met de MPG werkt. Lees hieronder de reactie:
Inhoudelijke reactie van de Oosterhoff groep
Houten, 22 februari 2024
In de dagelijkse praktijk van het ontwerpen, adviseren en realiseren van duurzame gebouwen, gebruiken de ingenieurs- en adviseurs van bbn adviseurs de Milieu Prestatie Gebouwen. Met ca. 130 adviseurs werken wij jaarlijks aan ruim 350 projecten en hebben wij ons tot doel gesteld om binnen de planetaire grenzen te bouwen.
Deze opgave is echter niet vanzelfsprekend en vereist zowel inhoudelijk als in de overtuiging richting onze opdrachtgevers dat wij alle zeilen bij moeten zetten om duurzame keuzes in de praktijk te brengen. Eenduidige wet- & regelgeving is een van de sleutels voor het succesvol doorvoeren van duurzaamheid. De MPG, ondanks zijn vele beperkingen, is in de huidige vorm een middel dat wij daarvoor dagelijks gebruiken.
De herziening van de milieuprestatie bevat een aantal zaken waar welke wij toejuichen, maar ook een aantal zorgwekkende ontwikkelingen. Wij sommen deze punten hieronder op en sluiten af met een puntsgewijs advies, waarvoor graag uw aandacht.
Positief vinden wij:
Zorgwekkend vinden wij:
Gemiste kans:
Tot slot vinden wij het onduidelijk hoe er omgegaan wordt met de oudere LCA-data die volgens de A1 norm is opgesteld. In het algemeen is een van de grote tekortkomingen van de MPG de beschikbaarheid van voldoende data (EPD’s) van bouwmaterialen. Het verliezen van bruikbare (A1) data door de overgang naar de nieuwe A2 norm zou een enorme beperking betekenen tijdens de overgangsperiode.
Conclusie
Het overstappen naar de hernieuwde milieuprestatie is niet zonder aandachtspunten. Het doorvoeren van de nieuwe A2 norm met 19 milieu-impact categorieën is zelfs nadelig en heeft een averechts effect op het verduurzamen van de bouwsector. De kwaliteit van MPG-berekeningen staat onder druk door het gebrek aan uniforme data en het gebrek op controle van uniforme berekeningen. Wij doen daarom de volgende aanbevelingen:
Wij stellen ons graag beschikbaar voor het voeren van een dialoog op bovengenoemde punten. Het is in ons aller belang om de verduurzaming van de bouw te versnellen. Dit behalen wij door het stellen van ambitie, het toepassen van eenduidige en transparante methoden, samenwerking en reflectie. Laten we op deze wijze ook de wijziging van de omgevingsregeling aanpakken!
Hoogachtend,
bbn adviseurs
Arne Balvers
CEO