Participatie voor gemeenten verplicht bij opstellen omgevingsvisie en omgevingsplan.
Gemeentelijke projectleiders in de gebiedsontwikkeling hebben veel op hun bordje. Vanaf 2024 komt daar ook participatie onder de omgevingswet bij. Hoe kun je hier als gemeente verstandig mee omgaan?
Wat is participatie?
Participatie is al jaren een vast onderdeel van gebieds- en vastgoed ontwikkelingen. Participatie gaat over informatieverstrekking en afstemming van inzichten wat kan leiden tot het creëren van begrip en draagvlak.
Een van de krachten van participatie is het inbrengen van diverse perspectieven. Inwoners, bedrijven, en maatschappelijke organisaties hebben verschillende ervaringen en inzichten die van onschatbare waarde kunnen zijn. Door deze diverse groepen actief te betrekken, ontstaat een completer beeld van de behoeften en belangen in de leefomgeving waardoor een betere besluitvorming mogelijk wordt. Hiermee draagt participatie bij aan de kwaliteit van een ontwikkeling.
De verandering onder de omgevingswet
Participatie bestaat al heel lang in de gebiedsontwikkeling. In die zin verandert er niet veel nu de Omgevingswet per 1 januari 2024 van kracht is geworden. Wat wel verandert, is dat participatie in een aantal gevallen verplicht wordt. Zo worden gemeenten verplicht participatie te organiseren bij het opstellen van een omgevingsvisie en omgevingsplan. Ook schrijft gemeentelijk beleid steeds vaker voor dat participatie moet plaatsvinden.
Een recente uitspraak van de afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State leert dat ook draagvlak een formele positie krijgt. Hierbij gaat het er dan niet om dat iedereen het met een ontwikkeling eens moet zijn. Het gaat er echter wel om dat je laat zien wat je hebt gedaan aan participatie, wat de resultaten zijn, wat daarmee gedaan is en hoe je komt tot de eindoverweging. Met andere woorden, nee is ook een antwoord als je maar uit kunt leggen waarom het antwoord nee is.
Verder is het van belang verwachtingen te managen door bij aanvang duidelijke afspraken te maken en goed vast te leggen wat partijen van elkaar mogen verwachten. En daar zien we het vaak fout gaan. Er wordt iets beloofd wat men niet waar kan maken of er worden geen duidelijke afspraken bij de start van de participatie gemaakt. Hiermee wordt de eigen ellende georganiseerd. Nu participatie vaker verplicht wordt, wordt het ook onderdeel van de juridische toetsing. En daarmee levert het niet goed organiseren van de participatie dus een duidelijk risico op voor een ontwikkeling. Hierbij is een goede vastlegging van het proces, de bijeenkomsten, de inbrengreacties en wat daarmee is gedaan noodzakelijk.
De Omgevingswet zegt niets over hoe de participatie moet worden georganiseerd. Voor elke ontwikkeling is men vrij dit zelf te bepalen. Hierbij is het van belang om te bepalen op welk niveau de participatie wordt georganiseerd. Mogen belanghebbenden meedenken, mee creëren of worden ze alleen geïnformeerd? En vervolgens instrumenten te kiezen die passen bij het gekozen niveau van participatie. De initiatiefnemers maken dus zelf de inschatting wat ervoor nodig is om voor hen tot een ontwikkeling te komen en hoe dit ‘valt’ bij de juridische toetsing.
Twee voorbeelden: Gorinchem en Zoetermeer
Bij de ontwikkeling van een toekomstvisie op het Van Tuyllpark en de Oostelijke Bedrijventerreinen in Zoetermeer heeft Ciska Meijer als projectleider de participatie georganiseerd. Voor dit verouderde sportpark, en de naastgelegen bedrijventerreinen, was een nieuwe visie nodig.
Er werd gesproken tijdens interactieve bijeenkomsten met ondernemers, sportverenigingen en bewoners. Ook werd een enquête uitgezet onder inwoners van de stad. Daarmee is veel input verzameld voor het opstellen van modellen voor het gebied. Deze modellen zijn ook weer aan de betrokken stakeholders voorgelegd. Op basis van de reacties op de modellen is vervolgens een voorkeursmodel voor het gebied opgesteld. Binnenkort wordt met de presentatie hiervan de laatste stap in de participatie gezet.
In Gorinchem is met een kleiner budget toch veel bereikt bij de totstandkoming van de Nota van uitgangspunten voor Linge 2 Zuid. Ook hier is een enquête gebruikt om input voor de Nota op te halen. Verder is met een aantal stakeholders gesproken over de uitgangspunten die zij mee wilden geven aan de ontwikkeling van het gebied. Op basis hiervan is uiteindelijk de Nota van Uitgangspunten opgesteld.
Een gezonde, democratische samenleving met participatie
De waarde van participatie gaat echter veel verder dan de juridische verplichting. Het is een essentieel onderdeel van een gezonde, democratische samenleving. Door actief bewoners en belanghebbenden te betrekken, ontstaat een leefomgeving die niet alleen voldoet aan regelgeving, maar juist aansluit bij de behoeften en wensen van de gemeenschap. Participatie is een kans om samen de toekomst van onze leefomgeving vorm te geven.
De gebiedsontwikkeling Lingeoever is aanleiding voor de gemeente Gorinchem om de ambitie voor een oostwestfietsverbinding te realiseren, en een stap verder te brengen met een nieuwe brug over de Linge. De burg verbindt de Spijksedijk met de Arkelsedijk en ontsluit de nieuwe wijk Lingeoever.
Achtergrondinformatie & opdrachtomschrijving
bbn was betrokken bij de rapportage Vleugels van de Stad waarin de transformatie naar woningbouw van de oevers van de Linge omschreven is. In de Mobiliteitsvisie is ook de oostwestfietsverbinding gedefinieerd.
Bbn verzorgt de projectleiding vanuit de gemeente. De projectleiding behelst participatie, inkoop, ontwerpleiding en het voorbereiden van de realisatie. De voorbereiding betreft onder andere grondverwerving, de aanvraag van kredieten, aanvraag van subsidies en het verkrijgen van de vergunningen en toestemmingen. De brug is onderdeel van de gebiedsontwikkeling en bbn heeft meegewerkt aan de totstandkoming van de anterieure overeenkomst en de bestemmingsplanwijziging die op 20 december 2023 ter inzage is gelegd.
Aanpak & uitvoering
Het schetsontwerp (SO) is tot stand gekomen op basis van het stedenbouwkundig plan van Lingeoever met behulp van uitvoerige participatie. Bbn trok namens de gemeente gezamenlijk op met de ontwikkelaar. Met dit SO is de raad overtuigd en ook het budget aangevraagd. Vervolgens kan het inkooptraject starten om het verdere ontwerp- en participatietraject te doorlopen.
Gelijktijdig loop de bestemmingsplanprocedure. De gebiedstransformatie en de aanleg van de brug worden beide mogelijk gemaakt in één bestemmingsplan.
Het project omvat de buitendijkse onderdoorgang (de onderweg aan de Spijksedijk), een binnendijks vrijliggend fietspad aan de Spijksedijk, de brug over de Linge en de aansluitingen op de Spijksedijk, de Arkelsedijk en de Lingeoever en het herinrichten van de Arkelsedijk.
In combinatie met de realisatie van 500 appartementen vraagt dit om een slimme bouwstroom en fasering, waarbij het ook van belang is dat de brug tijdig is opgeleverd om bouwverkeer, hulpdiensten en uiteindelijk de nieuwe bewoners tijdig te faciliteren. De fasering en mogelijkheden voor bouwen en transport over de Linge moeten ervoor zorgen dat de bouwhinder wordt beperkt.
Geleverde diensten en resultaten
Op dit momenten is het Schetsontwerp door het college vastgesteld en daaropvolgend de raad het budget vrijgegeven om de brug te realiseren. Het bestemmingsplan ligt ter inzage.
In de race naar een CO2-neutrale toekomst is het verkrijgen van snel helder inzicht, versnellen waar mogelijk en borgen van de voortgang essentieel.
Verduurzamen-as-a-Service staat garant voor actuele financiële en technische kennis, gekoppeld aan onze gedreven inzet om te komen tot CO2-neutraal vastgoed. Tailormade inzicht voor elke portefeuille, gekoppeld aan financiële meerjarenplanning, met jaarlijkse monitoring en mogelijkheden tot versnelling. Flexibel aanbod voor non-profitorganisaties, vergelijkbaar met een APK, op basis van vaste prijzen per vierkante meter gebouw. Jaarlijks up-to-date routebesprekingen, waarin snel inzicht, kansen benutten en voortgang borgen centraal staan.
Meer weten? Download hier het document voor meer uitleg.
Bij de herijking van speciale projecten voor de gemeente Amsterdam in de voorjaarsnota 2023, speelde de bbn adviseurs een belangrijke rol in de voorbereiding van de besluitvorming. Vier projecten, waaronder De Nieuwe Meervaart, OBA Next, Bijlmer Parktheater en Paradiso, stonden centraal in deze heroverweging van bouw- en investeringskosten. bbn voerden grondige berekeningen uit voor verschillende scenario’s met betrekking tot deze projecten. Hun onderzoek vormde de basis voor de uiteindelijke besluitvorming.
Het college van wethouders en burgemeester nam op basis van deze bevindingen besluiten met betrekking tot de financiering van de projecten. Zo werd definitief budget vrijgemaakt voor de bouw van een nieuwe Meervaart in de Sloterplas en OBA Next in Zuidoost. Aanvullend werd geld toegekend voor de bouw van een langverwacht binnenzwembad in Flevopark en voor het Nationale Slavernijmuseum.
Niet alle projecten werden even positief beoordeeld, aangezien de gemeenteschuld niet te veel mocht stijgen. De Jaap Edenbaan kreeg geen tweede ijshal, maar wel een renovatie en verduurzaming van de buitenbaan. Paradiso kreeg geen bijdrage voor renovatie en uitbreiding, terwijl het Bijlmer Parktheater alleen geld ontving voor renovatie. Twee geplande openbare zwembaden op IJburg en Zeeburgereiland werden voorlopig uitgesteld.
Adviseurs van bbn zijn ook betrokken in de nadere uitwerking van de projecten.
De bouwsector staat voor een grote verduurzamingsopgave. Dit gaat verder dan alleen het reduceren van CO₂ in de gebruiksfase. Ook het bouwproces en het materiaalgebruik veroorzaken een grote impact op de uitstoot van CO₂.
In de nieuwbouwopgave is veel aandacht geweest voor operationeel energieverbruik en is er door implementatie van maatregelen zoals de Bijna EnergieNeutrale Gebouwen (BENG) -eisen ook de benodigde voortgang op geboekt. Materiaalgebonden emissies krijgen hierdoor een steeds groter aandeel.
Materiaalgebonden emissies kunnen worden geminimaliseerd door in de gehele keten goed na te gaan waar reductie kan plaatsvinden. Met name in nieuwbouw is dit een punt van aandacht, gezien de nieuwbouwopgave waar we voor staan.
Maar hoe minimaliseer je de milieu-impact van een gebouw nu eigenlijk? En wat kost dat dan? Bij bbn geloven we erin dat je milieu-impact en bouwkosten niet los van elkaar kunt zien. Om duurzamere keuzes te maken moet je weten wat dit kost en wat dit oplevert aan minder milieu-impact. Daarom sturen de bouwkostenmanagers bij bbn op kosten, kwaliteit en milieu-impact.
Meer weten? Download hier het document voor meer uitleg.
De factoren die zorgen voor de huidige hoge bouwprijzen zijn nog steeds aanwezig, maar onze verwachting is dat dit niet lang meer aanhoudt. Door de stijgende bouwkosten en de stijgende rente komt de haalbaarheid van bouwprojecten onder druk te staan.
Dit is terug te zien in de afgegeven bouwvergunningen. De verwachting is dan ook dat de werkvoorraad de komende periode gaat afnemen. Toch is er ook nog steeds sprake van een krapte op de arbeidsmarkt. De FNV heeft aangegeven weer in te zetten op hoge loonstijgingen wanneer er nieuwe cao-onderhandelingen zijn.
Lees ook het artikel over Schools by Circlewood, een bedrijf dat zich toelegt op biobased en duurzame scholenbouw met het HoutKern Bouwconcept. De gemeente Amsterdam heeft een innovatieve aanbestedingsmethode geïntroduceerd, het Innovatiepartnerschap Schoolgebouwen (IPS) waarbij Circlewood één van de gekozen partijen is.
Download hier ons Visiedocument Marktontwikkelingen Bouwkosten.
Het project Sporthal Monnickendam betreft een onderzoek naar de nieuwbouw van een Sporthal met parkeergelegenheid van ca 2.500 m² aan de Pierebaan in Monnickendam in de gemeente Waterland.
Een zekere keuze
De gemeente wil vroegtijdig budget zekerheid hebben om niet voor verrassingen te komen te staan. Ook vindt de gemeente het fijn om ontzorgd te worden. In een workshop met de projectmanager en aanbestedingsjurist van bbn heeft de gemeente daarom gekozen voor:
Voortraject
Vanaf maart 2023 is door bbn in samenspraak met gemeente Waterland het Programma van Eisen (PvE) opgesteld. bbn heeft de financiële consequenties van duurzaamheidskeuzes inzichtelijk gemaakt en samen met de gemeente en De Zwarte Hond hebben het PvE vertaald in een stedenbouwkundige massastudie, waarin de inpassing van het gebouw in de omgeving is vormgegeven.
Workshop contractvormen en aanbestedingen
In een workshop met de projectmanager en de aanbestedingsjurist van bbn, de inkoper, de wethouder, de projectmanager en diverse andere verantwoordelijken vanuit de gemeente zijn de voor- en nadelen van verschillende contractvormen vergeleken voor het project. Hierbij is eerst een toelichting gegeven op de diverse smaken en mogelijkheden om het proces en daarmee de contracten en de benodigde juridische procedures vorm te geven. Daarbij is duidelijk aangegeven wanneer de verantwoordelijkheid bij welke partij ligt.
Zaken die meegenomen zijn in de besluitvorming zijn:
Duurzaam en circulair
bbn heeft de keuzes op het gebied van duurzaamheid (energie, circulariteit, klimaat adaptatie, bio diversiteit) vertaald in een aantal duidelijke keuzes. De raad heeft gekozen voor een volledig energieneutraal gebouw met extra maatregelen op het gebied van biodiversiteit (door bijvoorbeeld het plaatsen van bijenhotels en een dak met grassen), klimaatadaptatie (onder andere door de berging van regenwater) en het gebruik van circulaire bouwmaterialen.
bbn, als deel van het Schools by Circlewood consortium, heeft de competitie gewonnen om de school met voor- en naschoolse opvang Wisperweide in Weesp te realiseren. Wisperweide is de eerste school die het geprefabriceerde houten modulaire systeem van Schools by Circlewood toepast, dat eerder dit jaar door de gemeente Amsterdam en deelnemende schoolbesturen is geselecteerd voor het programma Innovatiepartnerschap Schoolgebouwen. Wisperweide is een ontwerp van Studio A Kwadraat + OMA.
De jury van de ontwerpwedstrijd van de school Wisperweide: “Het ontwerp heeft een ‘wauw’-factor en is uniek, en sluit volledig aan bij de bedoelde identiteit van de school. Het is modern met een natuurlijke uitstraling.”
Jimmy van der Aa, projectarchitect van Studio A Kwadraat: “Wisperweide is veel meer dan alleen een gebouw. Het is een inspirerend kindcentrum dat een vruchtbare bodem biedt voor de groei en ontwikkeling van onze toekomstige generaties. Ons ontwerp belooft een veilige en stimulerende omgeving voor kinderen om te leren, samen te werken en hun unieke potentieel te verkennen. Met flexibele ruimtes, een gastvrije sfeer en aandacht voor diversiteit is ons ontwerp voor Wisperweide een basis voor een betere toekomst, waar kinderen leren om positief bij te dragen aan de gemeenschap en de wereld om hen heen.”
Het plug-and-play systeem (de HoutKern Bouwmethode) van Schools by Circlewood bestaat uit gestandaardiseerde houten kolommen, kruisgelamineerde houten vloerpanelen, een slimme stalen knoop en verplaatsbare scheidingswanden. Het ontwerp van Wisperweide maakt gebruik van het systeem om maximale flexibiliteit te bereiken – zowel dagelijks als op de lange termijn. Centraal in het compacte gebouw bevindt zich een auditorium, dat de belangrijkste ontmoetings- en evenementenruimte van de school is en zichtbaar is vanuit de meeste delen van de school.
Rondom het auditorium zijn leeromgevingen verdeeld in twee karakteristieke zones – voor peuters en oudere kinderen. Elke zone heeft een eigen ingang en buitenspeelplaats, naast klaslokalen met grotendeels transparante gevels en muren. De ruime gangen – meer dan 3 meter breed en gevuld met natuurlijk licht – worden extra leer- en werkruimtes. De modulaire scheidingswanden maken het mogelijk om de klaslokalen en gangen te configureren volgens de voorkeuren van de kinderen en leraren om creativiteit en samenwerking te bevorderen. Naarmate de school ontwikkelt, kunnen er meer klaslokalen worden toegevoegd aan de noordzijde door de bestaande noordelijke gevel te verwijderen en het modulaire structurele raamwerk uit te breiden.
OMA Managing Partner – Architect David Gianotten: “Het ontwerp van Wisperweide illustreert het potentieel van het houten modulaire systeem om zeer aanpasbare gebouwen te creëren. Aangezien alle structurele en technische uitdagingen zijn opgelost toen we het systeem ontwikkelden, kunnen we ons nu richten op nauwe samenwerking met de school om de verschillende ruimtelijke scenario’s te definiëren die passen bij de visie, en om een routekaart te bieden voor verbetering van de onderwijsomgeving.”
Het houten modulaire raamwerk maakt afwerkingen van verschillende materialen en kleuren mogelijk. De gevel van het gebouw wordt gedefinieerd door horizontale banden met luifels die de belangrijkste ingangen markeren, en grote ramen die kleine kinderen aanmoedigen naar buiten te kijken. Klaslokalen op de begane grond hebben een directe toegang tot het speelplein, waardoor kinderen gemakkelijk buiten kunnen spelen. Binnen in de school zijn de scheidingswanden biobased en kunnen ze worden aangepast voor verschillende doeleinden: grote kastwanden, kluisjes of opslagruimte, kapstokken, of met groen beplante wanden. Anderen zijn tentoonstellingswanden om het werk van leerlingen te presenteren en de identiteit van de school te versterken. De flexibele technische backbone is uit het zicht boven de plafonds in de gangzones geplaatst.
Een kernonderwijsvisie van Wisperweide is het stimuleren van buitenonderwijs. De twee speelplaatsen van de school – gescheiden door de gedeelde fietsenstalling en elk afgestemd op een specifieke leeftijdsgroep – bieden uitgebreide groene ruimte voor activiteiten. Gekleurde rubberen gietvloeren in verschillende vormen en speeltoestellen vormen levendige speelomgevingen.
OMA Project Architect Michael den Otter: “Met ons ontwerp streven we ernaar om het onderwijsconcept van Wisperweide te vangen, die nieuwsgierigheid, autonomie en samenwerking aanmoedigt. We zijn er trots op dat we hebben samengewerkt met Studio A Kwadraat om een school te creëren die tegelijkertijd helder en gastvrij is.”
Wisperweide is de eerste school die wordt gerealiseerd binnen het Innovatiepartnerschap Schoolgebouwen Amsterdam. Het ontwerp behaalt de uitzonderlijke hoge duurzaamheidsambities van het innovatiepartnerschap. Het schoolgebouw is Paris Proof, losmaakbaar en biobased. Het is een voorbeeld voor de circulaire ambities van Gemeente Amsterdam. Het gebouw wordt compleet prefab geproduceerd, kent een hoge mate van biobased materialisatie en heeft een duurzaam installatie ontwerp. Dit helpt om de CO2- en stikstofemissies verder te reduceren.
Karin Kuipers, Schools by Circlewood: “Ons modulaire systeem, de HoutKern Bouwmethode, is aanvankelijk ontwikkeld voor The Natural Pavilion op de Wereldexpo Floriade 2022. Het maakt het mogelijk om de structuur eenvoudig te transformeren voor nieuwe functies of te demonteren aan het einde van zijn levenscyclus. We zijn trots dat we ons systeem nu kunnen toepassen om bij te dragen aan een prettige leeromgeving van kinderen – de duurzaamheidsambassadeurs van onze toekomst.”
Schools by Circlewood bestaat uit Noordereng Groep, Oosterhoff (ABT, Adviesbureau Lüning, bbn adviseurs), Studio A Kwadraat, DWA, Hedgehog Company, Heko Spanten, EtuConsult, Lomans, Ferross Staalbouw en OMA. Als creative director van Schools by Circlewood helpt OMA bij het selecteren van jonge ontwerpers en werkt samen met hen aan het ontwikkelen van nieuwe scholen. Studio A Kwadraat is de eerste geselecteerde ontwerper. De school Wisperweide wordt gebouwd door Friso Bouwgroep.
Naast Schools by Circlewood zijn De Elementaire School en Het Schoolvoorbeeld geselecteerd voor het programma Innovatiepartnerschap Schoolgebouwen. De drie consortia zullen samen negen tot dertig scholen in Amsterdam bouwen in de komende tien jaar.
Op 22 november is de Stikstof Risicoscan door bbn gelanceerd. Deze risicoscan dient als een beheersmaatregel om vertragingen en kostbare aanpassingen tijdens vergunningsaanvragen te voorkomen. Vandaag de dag leidden te hoge stikstofuitstootwaarden (mol/hectare/jaar) in veel gevallen tot projectvertragingen. Dit komt vaak doordat er bij programma- en ontwerpkeuzes geen rekening is gehouden met de stikstofdepositie. Nu is het mogelijk om in de beginfase van een project de verwachte stikstofdepositie voor zowel de realisatie- als gebruiksfase te bepalen.
bbn heeft inmiddels verschillende Risicoscans uitgevoerd voor diverse opdrachtgevers en vastgoedtypes. Binnenkort delen we onze ervaringen en de bewezen bruikbaarheid van de Stikstof Risicoscan. Wilt u op de hoogte blijven? Laat het ons weten via info@bbn.nl.
Meer weten? Download onze flyer via onderstaande link.
Op 17 oktober vierde MRP met alle betrokken partijen symbolisch de start van de bouw van MIX Amsterdam. Op de locatie van het oude stadsdeelkantoor in Stadscentrum Osdorpplein wordt een kleurrijke mix van woningen, commerciële ruimtes en de openbare bibliotheek van Amsterdam gerealiseerd.
MIX Amsterdam is de 3e fase van MRP’s gebiedsontwikkeling in Stadscentrum Osdorpplein en krijgt 528 huurappartementen, waarvan 162 sociale huurwoningen voor Ymere, 285 appartementen zijn verkocht aan Union Investment. Naast de woningen bevat MIX Amsterdam ongeveer 4000 m² commerciële ruimten, auto- en fietsenstallingen en het kunst- en cultuurcentrum “Het Verhalenhuis”. Kijk hier naar de video.
MIX Amsterdam – een mixed-use ontwikkeling
MIX Amsterdam is ontwikkeld volgens de visie van MRP op het bouwen van duurzame wijken. Door slimme keuzes te maken en innovatie toe te passen wordt de impact van de gebouwde omgeving geminimaliseerd en de leefbaarheid voor de mensen vergroot. De groene binnentuin is openbaar toegankelijk en stimuleert interactie tussen de mensen.
Daarnaast draagt de groene binnentuin bij aan de klimaatbestendigheid en biodiversiteit van de wijk. Ook bij de afwerking van de appartementen worden duurzame keuzes gemaakt en worden de appartementen voorzien van een duurzame high end keuken en sanitair. De openbare fietsenstalling biedt plaats aan ruim 400 fietsen onder het Verhalenhuis en er komen 382 nieuwe parkeerplaatsen in de openbare parkeergarage, die in directe open verbinding staat met de al gerealiseerde openbare parkeergarage Parking Nieuw West van MRP.
Op de begane grond komen winkels, kantoren en het kunst- en cultuurcentrum het Verhalenhuis. Het Verhalenhuis is een samenwerking tussen de Openbare Bibliotheek Amsterdam, El Hizjra (centrum voor Arabische kunst en cultuur), radiozender FunX en Oxville Cinema. Het Verhalenhuis krijgt een breed en actief programma voor de buurt en wordt een open en toegankelijke ontmoetingsplek.
bbn heeft een prominente rol bij dit project. We zijn verantwoordelijk voor bouwkostenmanagement, beginnend bij het schetsontwerp en doorlopend tot het technisch ontwerp. Daarnaast bieden we advies over bouwlogistiek, bouwmethode en bouwplaatsinrichting. Ook leveren we begeleiding en advies voor zowel de aanbesteding van het inmiddels al uitgevoerde bouwrijp maken van het terrein inclusief de sloop van de bestaande gebouwen. Daarnaast ook voor de nieuwbouw die nog gerealiseerd moet worden.
Ook hebben we de meetcertificaten op basis van de NEN2580 opgesteld. Onze bouwkostenmanagers, projectmanagers en juristen hebben nauw samengewerkt om in de ontwerpfase een innovatieve aanbestedingsprocedure te ontwikkelen voor de selectie van een modulaire bouwaannemer. Uiteindelijk is in verband met de onvoldoende beschikbare (modulaire) productie capaciteit gekozen voor een meer traditionele bouwmethode.